100 jaar Belgia loge (I.O.O.F.)

Op 2 september 1911 werd in Antwerpen de Belgia van de Independent Order of Odd Fellows (I.O.O.F.) gesticht, de eerste Belgische loge van deze Orde. In de aanloop naar de 100ste verjaardag van deze loge bestudeerde Dara De Bruyn de omvangrijke logearchieven in het Liberaal Archief, wat resulteerde in een historisch overzicht. Lees verder op de website van het Liberaal Archief.

Ledenlijsten Theosofische Vereniging

Zonder de Theosophical Society, opgericht in New York in 1875, zou onze moderne kunst er anders uit hebben gezien. Geen andere westers esoterische organisatie had zoveel invloed op de vorming van de moderne kunsttheorie.
Kunsthistorica en OVN-bestuurslid Marty Bax onderzoekt de ledenlijsten van de Theosophical Society en haar Nederlandse tak sinds de jaren '80 van de vorige eeuw. Ze heeft veel ledenbestanden uit de centrale archieven van de vereniging in India getranscribeerd. Omdat de originele stukken zo moeilijk toegankelijk zijn voor de gemiddelde onderzoeker, heeft Bax een online database toegankelijk gemaakt. De ledenlijsten van 1875 tot 1905 zijn nu online en omvatten de biografische gegevens van maar liefst 26.000 leden. De database is onderdeel van een grotere website, TheArtArchives, waarmee Bax het historische archief van haar onderzoeksbureau toegankelijk maakt voor vakgenoten, zoals archiefstukken over Piet Mondriaan. Wie toegang tot de gegevens wil, moet een abonnement afsluiten. Deze vorm van 'betalen per klik' is inmiddels bij de meeste (genealogische) online databases gebruikelijk - en een uitkomst voor studenten en onderzoekers die de reis naar India niet zelf kunnen maken.

Tentoonstellingen in Straatsburg

In het Musée Historique de la Ville de Strasbourg is een tentoonstelling te zien over het thema Les Frères Réunis à Strasbourg, une loge maçonnique engagée, te zien t/m 5 februari 2012. Het markeert de 200-jarig jubileum van de loge, en toont een selectie van objecten en documenten betreffende 19de-eeuwse vrijmetselarij.

Deze maçonnieke tentoonstelling valt samen met een grotere tentoonstelling, die de relatie tussen kunst en het occultisme belicht, te zien in het Musee d'Art Modern et Contemporain, eveneens in Straatsburg: L’Europe des esprits ou la fascination de l’occulte, 1750-1950. Deze tentoonstelling loopt t/m 12 februari 2012 en is ook besproken in de recente column van OVN-bestuursleden Marty Bax and Andrea Kroon.

Vreemde praktijken

De inwijdingsprocedure van allerlei broederschappen en studentenverenigingen worden geassocieerd met onschuldige - zij het vernederende of pijnlijke - grappen. Auteur Julia Suits heeft een merkwaardige verkoopcatalogus van de DeMoulin Brothers Company uit de periode 1896-1930 gevonden, waarin al even merkwaardige attributen worden aangeboden waarmee deze inwijdingen en ontgroeningen werden verricht. Deze  voorwerpen worden door Suits belicht in haar nieuwe boek: The Extraordinary Catalog of Peculiar Inventions: The Curious World of the Demoulin Brothers and Their Fraternal Lodge Prank Machines - from Human Centipedes and Revolving Goats to ElectricCarpets and Smoking Camels. De auteur heeft een oude filmclip op YouTube geplaatst, om te laten zien waar het boek over gaat. Het boek lijkt een uitstekend kerstcadeautje voor studenten en onderzoekers in het vakgebied.

Heropening Bibliotheca Philosophica Hermetica

De Bibliotheca Philosophica Hermetica in Amsterdam was in 2011 regelmatig in het nieuws vanwege de financiële problemen, zie eerdere berichten op deze blog. Door de bank werd beslag gelegd op de historische collectie en de Staat, eigenaar van een deel van de kerncollectie, verhuisde boeken en manuscripten naar de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Hierdoor werd de collectie effectief in tweeën gesplitst, terwijl de bank van plan was de in beslag genomen boeken te veilen. Er volgede protest van internationale experts op het vakgebied zetten en er werd een petitie georganiseerd. Terwijl diverse partijen pogingen ondernamen om de bibliotheek als één geheel te redden, werd een mediastilte ingesteld.
Hoewel het precieze verloop van zaken niet helemaal duidelijk is, werd de BPH op 16 december j.l. formeel heropend. Bij de opening hield prof. Wouter Hanegraaff (Leerstoel voor de Geschiedenis van Hermetische Filosofie en verwante stromingen aan de Universiteit van Amsterdam) de lezing Per aspera ad fontes. Vervolgens werd de nieuwe tentoonstelling Oneindig Vuur in het BPHgebouw geopend. De bibliotheekcollectie is vanaf 19 december 2011 weer toegankelijk voor studenten en wetenschappers (terwijl het deel van de collectie dat Staatseigendom is waarschijnlijk in de Koninklijke Bibliotheek toegankelijk zal blijven). De organisatorische en eigendomsstructuur van de bibliotheek is herzien, wat hopelijk mogelijke toekomstige problemen zal voorkomen. Voor meer informatie: bph@ritmanlibrary.nl.

Kunst & westerse esoterie

Sinds 1996 hebben OVN-bestuursleden Marty Bax en Andréa Kroon, samen met collega kunsthistorici Marijo Ariëns en Audrey Wagtberg Hansen, diverse projecten verzorgd die gericht waren op het belichten van de relatie tussen ‘kunst & westerse esoterie’. Omdat hun doelen inmiddels grotendeels zijn gerealiseerd, vinden Bax en Kroon de tijd rijp om zich op andere hiaten in de kunstgeschiedenis te richten. Ze markeren het einde van hun gezamenlijke ‘lobby’ voor dit fascinerende onderwerp met een interessante column.

Nieuwe Masteropleiding

De Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen gaat vanaf het academische jaar 2012-2013 een nieuw master program aanbieden: Concealed Knowledge: Gnosticism, Esotericism, and Mysticism (60 ECTS, geheel Engelstaligs) . Het eenjarige programma bestaat uit drie lesmodules, een tutoriale/stage/aanvullende module en wordt afgesloten met een master scriptie. De modules zijn: 'Knowledge, Secrecy, and Revelation in Antiquity; Medieval Mysticism, Kabbalah and Contemporary Culture; Modern Esotericism between East and West'. Het is ook mogelijk om dit programma te combineren met een tweejarige Research Masteropleiding. Meer informatie over het programma is te vinden op de universiteitswebsite.

Congres Lexington

Het National Heritage Museum in Lexington (USA) heeft een call for papers doen uitgaan voor haar tweejaarlijkse symposium, Perspectives on American Freemasonry and Fraternalism, dat op 28 april 2012 zal worden gehouden (hou a.u.b. rekening met de verandering van de vorige aangekondigde datum!). De deadline voor de papervoorstellen is verlengd tot 2 januari 2012. Voor meer informatie, bekijk de museumblog.