Dissertaties

- Anaïs Maes verdedigde op 9 mei 2012 aan de Vrije Universiteit Brussel haar dissertatie La franc-maçonnerie et la construction d'indentités nationales en Belgique (long XIXe siècle). Het proefschrift behelst de relatie tussen vrijmetselarij en nationalisme. Hoe reageerden vrijmetselaren op de opkomst van nationalistische gevoelens aan het begin van de 19de eeuw en de vorming van de Belgische staat? Maes bestudeerde voor haar antwoorden de documenten die na de Tweede Wereldoorlog in Russische handen raakten en daar meer dan een halve eeuw hebben gelegen. Voor een evenwichtig antwoord bestudeerde zij zowel maçonnieke als niet-maçonnieke bronnen uit deze archieven.

- Kunsthistorica dr. Tessel Bauduin promoveerde op 20 december 2012 aan de Universiteit van Amsterdam op haar proefschrift The occultation of Surrealism: a Study of the Relationship between Bretonian Surrealism and Western Esotericism. Een van haar hoofdconclusies is, dat het Surrealisme wel werd 'beïnvloed' door westerse esoterie, maar niet in de zin dat kunstenaars als André Breton 'aanhangers' waren van een bepaalde stroming. Zij namen volgens Bauduin wel met interesse kennis van esoterisch ideeëngoed, maar maakten vervolgens selectief gebruik van bepaalde concepten en praktijken als een manier om het creatieve onbewuste aan te spreken en kunstwerken te scheppen.

Congressen

- Er is een call for papers verspreid voor het internationale congres Ways of Gnosis: Mystical and esoteric traditions from Antiquity to the present time (10-13 april 2013). Dit evenement wordt georganiseerd door de All-Russia State Library for Foreign Literature, Association for the Study of Esotericism and Mysticism, in samenwerking met het Institute “Russian Anthropological School” of the Russian State University for the Humanities (Moscow), the Research Centre for Esotericism and Mysticism at Russian Christian Academy for the Humanities (St. Petersburg), the Scientific-Educational Centre “Free Philosophical Society” en wordt ondersteund door de European Society for the Study of Western Esotericism (ESSWE). Deadline voor aanmeldingen is 20 februari 2013, maar voor wie een visum voor de reis naar Rusland nodig heeft, ligt deze eerder: 15 januari 2013. Contact: symposium04.2013@gmail.com.

- Op woensdag 27 maart 2013 vindt de tweede internationale studentendag over de geschiedenis van de vrijmetselarij plaats onder auspiciën van de Vrije Universiteit Brussel. De doelen zijn de stimulering van de kennis over de vrijmetselarij onder de participanten, het ontwikkelen van een internationaal netwerk en het onderzoeken van de mogelijkheden tot emplooi.

Studiedagorganisators: Dr Andrew Pink (UCL, UK), agpink01@gmail.com; Professor Cécile Rivauger (Université de Bordeaux, Frankrijk), cecile.revauger@wanadoo.fr; professor Jeffrey Tyssens (VUB, België), jtyssens@vub.ac.be. Details van de vorige dag (2012) kunt u hier vinden.

Publicaties

- Van de Oostenrijkse wetenschapper Eugen Semrau verscheen het boek Erleuchtung und Verblendung. Einflüsse esoterischen Gedankenguts auf die Entwicklung der Wiener Moderne.
Het boek beschrijft het Weense modernisme in de kunst en de cultuur omstreeks 1900. Wenen vormde het centrum van de 'revolutie van de geest'. Het boek bevat hoofdstukken over de ontwikkeling van het 'alternatieve denken' in Europa, 'völkische' esoterie en de relatie tussen westerse esoterie, vrijmetselarij en religie.

- Het nieuwe boek van John Belton, The English Masonic Union of 1813 beschrijft de kwesties en persoonlijkheden die bij een van de grootste gebeurtenissen van de geschiedenis van de vrijmetselarij betrokken waren: het samengaan in 1813 van de Antients en de Moderns, om de United Grand Lodge of England te vormen. Belton biedt nieuwe perspectieven in dit keerpunt in de geschiedenis van de Engelse vrijmetselarij.

- De tentoonstelling Egypt in England (The Quadriga Gallery, Wellington Arch, London, 7 nov. 2012 t/m 13 jan. 2013) laat een beeld zien van de culturele invloed van het oude Egypte, van de Regency periode tot de Art Deco interieurs van bioscopen. De expositie is gebaseerd op een nieuw boek van Chris Elliot, waarin een hoofdstuk is opgenomen met de titel 'Freemasonry: Wisdom from the East and the Pharaohs Apron'.

Tentoonstellingen

- De Universidad Nacional de Educacion a Distancia, de grootste universiteit in Spanje, heeft een virtueel museum van de vrijmetselarij geopend: Museo Virtual de Historia de la Masonería. Naast een inleiding op de geschiedenis van de vrijmetselarij en kleine virtuele exposities, zijn hier links naar relevante collecties te vinden.

- In de Bibliotheca Philosophica Hermetica (Amsterdam) is de tentoonstelling Alchemy on the Amstel - on Hermetic Medicine in the Golden Age of the Dutch Republic te zien (15 oktober 2012 t/m 17 mei 2013). In de 17de eeuw verkochten veel apothekers niet alleen medicijnen op basis van geneeskruidige planten, maar ook de alchemistisch geproduceerde medicijnen: de zogeheten Paracelsische iatrochemische middelen. Meer informatie is te vinden op de website.

- In Rome wordt in 2013 het eerste vrijmetselaarsmuseum van Italië geopend. Het zal een verzameling van historische documenten en voorwerpen van de Grootloge van Italië voor het publiek toegankelijk maken. De totstandkoming van het museum is het gevolg van de studies en reorganisatie van het archief van de loge, waaraan in 2007 werd begonnen.

Websites

- Steeds meer onderzoekers en instellingen zijn actief op sociale media. Zo heeft het Journal for Research into Freemasonry and Fraternalism (JRFF) een profielpagina op facebook en academia.edu.

- Louis Trebuchet heeft een website gelanceerd voor het uploaden van bronnen en literatuur op het vakgebied: Masoniclib. Het project beoogt zoveel mogelijk e-books en gedigitaliseerde documenten, die vrij van copyright zijn, beschikbaar te maken voor geïnteresseerden. Op de site kan gezocht worden op titel, auteur of soort publicatie. Men kan zelf ook literatuur uploaden, mits die rechtenvrij is, en verzoeken om het uploaden van een bepaald zeldzaam document plaatsen.

- Simon Burrows en Mark Curran zijn betrokken bij het project The French Book Trade in Enlightenment Europe. De database omvat alle boeken geproduceerd door de boekhandelaar en uitgever, de Société typographique de Neuchatel (STN), in de periode 1769-1794. De site is een belangrijke bron voor bibliografische, historische en literaire studie, en is nu vrijelijk toegankelijk voor iedereen. De collectie bevat verscheidene werken, die verband houden met de vrijmetselarij en figuren als Cagliostro. In de database kunnen distributienetwerken in geografische spreiding en in de tijd worden bestudeerd.

Dineren in Freemasons' Tavern

Het boek Dinners and Diners. Where and How to Dine in London van lieutenant-colonel Newnham-Davis (1899) is online te lezen op de website van The Dictionary of Victorian London. Het hoofdstuk gewijd aan de diners in de Freemasons' Tavern geeft een aardig tijdsbeeld, met onder meer het menu van een bijeenkomst.

Nieuwe publicaties

- Verschillende wetenschappelijke artikelen over vrijmetselarij kunnen gedownload worden op de Franse website www.revues.org (zoekterm: franc maconnerie). [Met dank aan Andrew Prescott voor de tip!]

- James Daniel, The 4th Earl Carnarvon (1831-1890) and freemasonry in the
British Empire, proefschrift.

- Cécile Révauger en Jacques Ch. Lemaire (ed.), Les femmes et la franc-maconnerie. Des Lumieres a nos jours, (conference du programme de recherche Le Monde magonnique, LNS, Bordeaux 3, 17-19 June 2010). Vol. 1: Les XVIIIe et XIXe siecles en Vol. 2: XXe et XXIe siecles zijn beschikbaar. Prijs: € 30,-. Bestellingen: La Pensie et les Hommes, christiane.loir[at]ulb.ac.be.

- Marscha Keith Schuchard, Emanuel Swedenborg, Secret Agent on Earth and in Heaven: Jacobites, Jews, and Freemasons in Early Modern Sweden, Leiden: Brill, 2011 (Northern World Series 55).

- Audrey Carpenter, John Theophilus Desaguliers: a Natural Philosopher, Engineer and Freemason in Newtonian England', Continuum Books, ISBN 978-1-4411-2778-5.

- Ric Berman, The Foundations of Modern Freemasonry. The Grand Architects - Political Change and the Scientific Enlightenment, 1714-1740.

- Papeles de Masoneria, vol. V, 2011, Centro Ibérico de Estudios Masónicos (CIEM). Deze editie is gewijd aan de relatie tussen vrijmetselarij en theater of de dramatisering van initiaties.

- Paul Richard Calderwood, Freemasonry and the press in twentieth-century Britain, proefschrift University of London (Faculty of Arts, Goldsmiths College), Londen 2011.