In memoriam: André Hanou (1941-2011)

Op de blog van Herkauwer staat een treurig, maar helaas niet onverwacht bericht: op 8 februari j.l. is prof. André Hanou overleden. Op het internet verschijnen steeds meer ‘in memoriams’, waaruit duidelijk wordt hoezeer hij als onderzoeker, schrijver en docent anderen heeft geinspireerd. Graag vermelden wij in bijzonder zijn bijdragen aan de studie van de vrijmetselarij:

Hanou studeerde filosofie, theologie en Nederlands. Hij promoveerde in 1988 aan de Universiteit Nijmegen op het proefschrift De Sluiers van Isis. Johannes Kinker als voorvechter van de Verlichting, in de vrijmetselarij en andere Nederlandse genootschappen. Dit markeerde het begin van een specialisatie in de Nederlandse literatuurgeschiedenis van de Verlichting. Tussen 1992 en 1998 publiceerde hij artikelen over zijn onderzoek van 18de-eeuwse logearchieven in Thoth, studieblad voor vrijmetselaren, waaronder de reeks ‘Beelden der vrijmetselarij’. En in het artikel ‘De loge parterre’ (in: ‘Een stille leerschool van deugd en goede zeden’. Vrijmetselarij in Nederland in de 18e en 19e eeuw, 1995) vroeg hij aandacht voor het ontbreken van standaardbronnen en statistische gegevens voor het (toen nog nieuwe) vakgebied. Dat overzicht is nog altijd even actueel. 

Lange tijd werkte Hanou aan de UvA, waar hij uiteindelijk in 1989 universitair hoofddocent zou worden. Samen met zijn vrouw, Rietje van Vliet, richtte hij in 1994 de uitgeverij Astraea op. In eigen beheer verscheen daar onder meer de bundel Onder de Acacia. Studies over de Nederlandse vrijmetselarij en vrijmetselaarsloges (1997). Hanou nam actief deel aan de academische studiegroep voor westerse esoterie, Aries-Nederland, waarvan enkele leden later de stichting OVN zouden oprichten. In 2000 werd hij aangesteld bij de Radboud Universiteit in Nijmegen als hoogleraar Oudere letterkunde Nederlands. Van zijn hand verscheen in die periode: De Naakte Waarheyt der Vrije Metselaars. Teksten van de 18de eeuwse schrijver Jacob Campo Weyerman over de Vrijmetselarij (2004).

Voor sommige hoogleraren markeert het emeritaat de afsluiting van hun productieve periode. Maar sinds dat moment voor Hanou aanbrak in 2006, kabbelde de stroom publicaties onvermoeid voort. In 2007 startte hij de Herkauwer blog, waarop hij vrijwel dagelijks zijn expertise en tips over spannende ontdekkingen in bibliotheken of nieuw verschenen boeken deelde. De bezoekersteller haalde bijna 35.000 hits. Ook toen duidelijk werd dat een ziekte een einde aan zijn werkzaamheden zou maken, schreef hij gewoon door. Kenmerkend voor zijn bevlogenheid was, dat hij in zijn archief aangetroffen notities nog snel in columns verwerkte, om een nieuwe generatie onderzoekers aan te sporen deze onderwerpen op te pakken.

Vanaf de oprichting van de Stichting OVN in 2001 was Hanou hierbij zijdelings betrokken, onder meer als spreker op onze congressen en lid van de beoordelingscommissie voor beursaanvragen. Voor de uitnodiging om tot het bestuur toe te treden moest hij vanwege werkdruk steeds bedanken, totdat hij hiervoor in 2009 eindelijk de tijd vond. Ons bestuur was daar ontzettend blij mee, omdat hij een stimulerende visie op de stichtingsactiviteiten had en veel humor in vergaderingen bracht. Door ziekte was zijn bijdrage helaas van korte duur, maar spreekwoordelijk krachtig. We zullen hem enorm missen. Op initiatief van Hanou zelf zal de OVN binnenkort een bundel uitbrengen, waarin zijn artikelen over vrijmetselarijgeschiedenis worden gebundeld.