Amsterdam telt een aantal grote gebouwen die bepalend zijn voor het beeld van de stad, waaronder het voormalige hoofdkantoor van de Nederlandsche Handel-Maatschappij aan de Vijzelstraat. Het is ontworpen door K.P.C. de Bazel (1869-1923), in nauwe samenwerking met A.D.N. van Gendt (1870-1932) en voltooid in 1926. De Bazel overleed drie jaar voor de oplevering van het gebouw. Daardoor heeft hij de positieve ontvangst van zijn laatste grote schepping bij de officiële opening, op 4 oktober 1926, niet mogen meemaken. Een tijdgenoot schreef: ‘Regelmaat, welgekozen verhoudingen, een prachtig evenwicht van lijn en kleuren beheerschen deze tempel, die een kunstwerk is.’
In 2000 verliet de ABN AMRO het monumentale hoofdkantoor in de binnenstad en werd begonnen met het geschikt maken van het gebouw voor het Stadsarchief van Amsterdam. Het gesloten bankgebouw is inmiddels verbouwd tot een voor iedereen toegankelijke openbare instelling. Ter gelegenheid van de opening verscheen een ‘biografie’ van het gebouw: De Bazel. Tempel aan de Vijzelstraat in Amsterdam.
Het boek vertelt de geschiedenis van het gebouw van bank tot archief: de ontwerp- en bouwgeschiedenis, de plek in de stad, het fenomeen van het vroeg twintigste-eeuwse kantoorgebouw, het interieur, de gebruiksgeschiedenis, de restauratie door architectenbureau Fritz en de verbouwing door Claus en Kaan Architecten.
In het artikel ‘De Borobudur van Amsterdam’, analyseert OVN-seretaris Marty Bax de esoterische iconografie en structurele elementen van het gebouw, die werden geinspireerd door de moderne theosofie en de (gemengde) vrijmetselarij.
Het gebouw stond indertijd bekend als de ‘geldtempel’, maar De Bazel heeft het commerciele doel van zijn opdrachtgevers vermengd met oosterse spirituele architectuurconcepten, met name ontleend aan de meest belangrijek Buddhistische temple in de toenmalige Nederlandse kolonien: de Borobudur op Java. Bax beargumenteert dat het exterieur van het gebouw theosofisch moet worden geinterpreteerd als de drie evolutiestadia van groffe stof naar pure geest. In het interieur domineren daarentegen maconnieke concepten. Zo is het ‘kruis van arbeid en overwinning’ in het ontwerp te herkennen, evenals lichtsymboliek die verwijst naar ‘het zien van het licht’ tijdens het ritueel. Het gebouw geldt dan ook als een van de belangrijkste bewaard gebleven esoterische monumenten in Nederland en Europa.
Publicatiegegevens: M. Hageman, S. van Odenhoven & L. Smit (red), De Bazel. Tempel aan de Vijzelstraat te Amsterdam, Bussum, Thoth Publishers 2007, ISBN 978 90 6868 442 1, € 39,90. Met bijdragen van M. Bax, M. Bock, G. Hoogewoud et al.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten