Archief Le Droit Humain

Vorige week heeft de Nederlandse Federatie van de Internationale Orde der Gemengde Vrijmetselarij 'Le Droit Humain' een begin gemaakt met de voorbereiding van de verhuizing van haar historische bibliotheek en archief uit de periode vanaf 1904. Het verhuismoment wordt aangewend om een begin te maken met de conservering en inventarisatie van de collectie. Zo worden stukken omgepakt in zuurvrije dozen en omslagen, en wordt een basisregistratie aangelegd, waarop desgewenst later een meer gedetailleerde archiefbeschrijving kan volgen. De Stichting OVN is als adviseur bij dit traject betrokken en helpt met de werkzaamheden.
Op de komende ledenvergadering van Le Droit Humain zal een besluit worden genomen over een geschikte locatie. Tot de opties behoren het realiseren van nieuwe huisvesting in eigen beheer of het vinden van onderdak bij een erfgoedinstelling, waar bewaaromstandigheden optimaal zijn. Ook zal worden nagedacht over de mogelijkheden om het archief uit de periode voor 1945 op termijn toegankelijk te maken voor historisch onderzoek.

[Foto 1: Archiefberging oude staat. Foto 2: Alle archiefstukken worden in een omslag van zuurvrij papier gepakt en vervolgens opgeborgen in een archiefdoos van zuurvrij karton, zodat ze de tand des tijds optimaal kunnen doorstaan.]

Publicaties Liberaal Archief

In de nieuwsbrief van Het Liberaal Archief wordt een nieuwe publicatie aangekondigd van de hand van Jeffrey Tyssens (Vrije Universiteit Brussel). Het betreft een bundel met zes artikelen over uiteenlopende aspecten van de vrijmetselarij ze beweging in de 19de eeuw:

'De eerste bijdrage speelt zich nog af in de Hollandse tijd en beschrijft de liberale inbreng van Franse ballingen in de Belgische loges. Twee bijdragen willen aantonen dat de Belgische werkplaatsen al vrij vroeg geprobeerd hebben de klassieke liefdadigheid te overstijgen en initiatieven ontwikkelden om de zelforganisatie en zelfredzaamheid van de lagere sociale klassen te stimuleren. Zo werkte men in Verviers een maçonnieke blauwdruk uit voor een inwijdingsgenootschap voor arbeiders. Elders toonden de loges in de jaren 1860-1870 veel belangstelling voor de coöperatieve beweging. Een vierde studie onderzoekt het aandeel van het platteland in de Oost-Vlaamse loges. Een andere bijdrage beschrijft de verschuivingen in het maçonnieke wereldbeeld aan de hand van hun doodsideologie. De laatste bijdrage biedt een analytisch kader voor maçonnieke grafmonumenten.'

Publicatiegegevens: Jeffrey Tyssens, In vrijheid verbonden. Studies over Belgische vrijmetselaars en hun maatschappijproject in de 19de eeuw, Liberaal Archief, Gent, 2009, ca 150 pag., € 17,50. Bestel hier.

Daarnaast wordt in dezelfde nieuwsbrief aandacht gevraagd voor een boek, dat meer dan 330 vrijmetselaars vermeld, die op (gedenk-, jubileum- en andere munten zijn afgebeeld. Daarbij gaat het zowel om bekende als onbekende historische figuren. De portretten vormen aanleiding om ook enkele minder belichte aspecten van de vrijmetselarij te verkennen, zoals het aandeel van niet-blanken en vrouwen, de organisatie van de vrijmetselarij in landen als Cuba of Turkije, haar werking in het concentratiekamp van Esterwegen, etc.

Publicatiegegevens: Jan Neelen, Munten vertellen over vrijmetselaars, Julius Vuylstekefonds, Gent, 2009, 735 pag., € 40. Bestel hier.

Vrijmetselarij in Rusland

Een themanummer van Slavica Occitania (2007, nr. 24) stond in het teken van 'La Franc-maconnerie et la Culture Russe'. Dit verscheen alweer twee jaar geleden, maar is aan de aandacht ontsnapt. Op de website van het tijdschrift staan samenvattingen van de vele artikelen in Frans en Engels:
- Pierre-Yves Beaurepaire, 'Marie-Daniel Bourrée de Corberon et Karl-Heinrich von Heyking: deux itinéraires maçonniques entre Paris, Varsovie et Saint-Pétersbourg, à la tombée des Lumières';
- Alexandre Stroev, 'Francs-maçons aventuriers et voyageurs au XVIIIe siècle';
- Vladislav Rjéoutski, 'Les Français dans la franc-maçonnerie russe au siècle des Lumières: hypothèses et pistes de recherche';
- Fabian Linde/Sergeï Tchougounnikov, 'Les influences suédoises sur la franc-maçonnerie russe: des “architectes” du Nord parmi les “bâtisseurs” russes';
- Natalia Kotchetkova, 'Les femmes et la franc-maçonnerie russe du XVIIIe siècle et du début du XIXe';
- Hélène Yvert-Jallu, 'La Société Savante Amicale';
- Elena Bespalova, 'Les francs-maçons de Simbirsk au XVIIIe siècle et au début du XIXe';
- Galina Mirolioubova/Irina Oukhanova, 'Objets maçonniques russes de la fin du XVIIIe siècle et du début du XIXe dans les collections de l'Ermitage';
- Mikhail Lepekhine, 'Iakov Ivanovitch de Saint-Glin (1776-1864), franc-maçon pour le service du tsar';
- Jean Breuillard, 'La loge russe de Maubeuge (1817-1818)';
- Philippe Evreinoff, 'La franc-maçonnerie russe et le pouvoir (1698-1825). Des liaisons dangereuses';
- Andreï Serkov, 'Franc-maçonnerie et politique en Russie au début du XXe siècle (1910-1917)';
- Vitali Startsev, 'Les émigrés russes francs-maçons en France (1918-1939)'
- Vsevolod Sakharov, 'Les espérances du vieil Adam: l'homme dans la philosophie des francs-maçons russes';
- Gleb Urman, 'Tchaadaev';
- Alexander Levitsky: 'Mikhaïl Kheraskov aux sources des Lumières russes : l’influence du “Poète de l’immortelle Rossiade” sur Gavriil Derjavine et Nikolaï Novikov';
- Jean Breuillard: 'Bog [Dieu], de Mikhaïl Кheraskov (traduction)';
- Stéphane Viellard: 'Proverbe et franc-maçonnerie. L'expérience du proverbe chez Nikolaï Novikov';
- Rodolphe Baudin: 'La symbolique maçonnique dans Le Gentilhomme philosophe de Fedor Ivanovitch Dmitriev-Mamonov [1769]';
- Leonid Heller: '«Tout est arrangé d'après le nombre», ou les codes ésotériques de Zamiatine';
- Zsuzsa Hetényi: 'Un pont sur la rivière. Code maçonnique et code dantesque dans le roman de Vladimir Nabokov La Défense Loujine';
- Jean Breulliard: publications: 'Cantiques maçonniques russes en langue française'/'Un incident à la loge du Sphinx Mourant';
- Irina Ivanova: Bibliographie sommaire.

AAR congres 2009

De American Academy of Religion (AAR) houdt van 7 tot 10 november 2009 haar jaarlijkse congres in Montreal, Canada. Hierin participeert ook de academische stuurgroep op het gebied van westerse esoterie. Zij bereidt een sessie voor over 'Science and Western Esotericism'. Daarnaast organiseert ze in samenwerking met de stuurgroep Religie, Media en Cultuur een sessie over 'The commodification of the esoteric', de wijze waarop de media esoterie als consumptiegoed heeft verspreid. Een derde sessie besteedt aandacht aan 'The supernatural and the demonic in popular culture', in samenwerking met de stuurgroep Religie en Populaire Cultuur. Meer informatie: Allison P. Coudert (Universiteit van Californie), apcoudert@ucdavis.edu

CRFF activiteiten

Het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism aan de Universiteit Sheffield heeft diverse activiteiten op haar programma staan, waaronder een lezingenreeks:
- 19/03/2009: Tatiana Artemyeva (Herzen State Pedagogical University of Russia), 'Utopian Spaces of Russian Masons',
- 26/03/2009: Ernest Zitser (Duke University, USA), 'The Petrine Round Table: Chivalry, Travesty, and Fraternalism at the Court of Peter the Great',
- 30/03/2009: Robert Cooper (Grand Lodge of Scotland, Edinburgh), 'Scottish Freemasons in Petersburg 1784–1794',
- 14/05/2009: Mattias Nowak (Lund University, Sweden), 'Freemasonry, Catholicism and Polish national identity - a historical overview',
- 21/05/2009: Anthony Cross (Fitzwilliam College, Cambridge), 'Anglo-Russian Masonic Links During the Reign of Catherine the Great',
- 28/05/2009: Natalie Bayer (Trinity University, San Antonio), 'The "Société Antiabsurde": Catherine the Great and Freemasonry'.
Daarnaast is er ook een reeks filmvertoningen, waaronder:
- 11/05/2009: 'Bobby Bumps starts a lodge' (1916) / 'Sons of the Desert' (Stan Laurel & Oliver Hardy).
Voor meer informatie: d.sommer@sheffield.ac.uk

Congressen in Frankrijk

Het is wat aan de late kant, maar wie zich binnenkort naar Parijs haast kan daar op 18 maart 2009 de studiedag rond het thema Les Muses maçonnes aan de Sorbonne bijwonen. Sprekers zijn:
- Roger Dachez (Président de l’IMF), 'Madame Provensal, sœur et épouse mystique de J.-B. Willermoz: une Supérieure Méconnue',
- Gerardo Tocchini, (Université de Venise), 'De Bélisaire aux Incas. Des réseaux maçonniques. Au roman maçonnique. Itinéraire de J.-F. Marmontel',
- Simona Variara (Université de Pise), n.n.t.b,
- Andrew Pink (University College Londres), 'Traductions et transpositions: les origines anglaises de la musique maçonnique dans l’Europe francophone du début du 18ème siècle..'
- Charles Porset-Cécile Révauger, 'Le Monde maçonnique des Lumières: Conclusion d’une aventure'.
Voor wie er niet bij kan zijn is van belang te weten dat de lezingen zullen verschijnen in een bundel. Informatie: Cécile Révauger.

In Frankrijk zal een volgend internationaal congres plaatsvinden aan de Universiteit van Nice op 2 en 3 juli 2009. Gekozen is voor het thema Diffusion and Circulation of Masonic Practices in Europe and in the Mediterranean, 1720-1820.
Daarbij wordt vooral ingegaan op nieuwe onderzoeksmethodologieen en interdisciplinaire benaderingen. Vrijmetselarij wordt niet meer gezien als een zuiver sociale aangelegenheid, maar een cultuurverschijnsel in bredere zin. Het congres bekijkt de transfer van cultuur over politieke, religieuse en gender grenzen. Geografisch is daarbij niet alleen West-Europa, maar ook Oost- en Centraal Europa, het Middellandse Zee-gebied en Scandinavie van belang. Ook is er aandacht voor 'the invention of tradition', het toeschrijven van een mythische voorgeschiedenis aan een nieuwe organisatie, zoals de vrijmetselarij zich wel in de traditie van Noach of Adam plaatste.
Meer informatie en registratie: pierre-yves.beaurepaire@unice.fr

Call for papers: CMRC 2009

Het Canonbury Masonic Research Centre in Londen organiseert op 24 en 25 oktober 2009 haar 11de internationale congres, dit keer rond het thema The origins of Freemasonry. Onderzoekers uit alle vakgebieden worden opgeroepen om voorstellen voor papers over sociale, politieke, culturele, religieuse, esoterische of prosopografische aspecten van de vroege ontwikkeling van de vrijmetselarij. Voorstellen van maximaal 250-300 woorden, vergezeld van een beknopt CV kunnen worden ingezonden tot 24 juni 2009. De papers worden gepubliceerd in de reeks congresbundels van het CMRC. Voor meer informatie: biee@btinternet.com

Nieuwe publicaties

Door een positief beleid van de pruisische koningen bloeiden de loges in Brandenburg-Pruissen. Onde hun leden waren vertegenwoordigers te vinden van alle sociale groepen, die van wezenlijk belang waren voor de opkomst van Pruissen. Een nieuw boek over de loges in Pommeren, Pruissen und Schlesie sluit aan op een eerder deel over loges in het Neder-Rijngebied (Studienverlag 2007). Het beschrijft de ontwikkeling van de loges, hun leden en sterke sociaal-culturele engagement aan de hand van niet eerder gepubliceerde bronnen. Van belang is ook dat het werk becommentarieerde ledenlijsten met een schat aan biografische gegevens bevat, waardoor ze een inzicht geeft in de sociale structuur van de orde in dit gebied.

Publicatiegegevens: Karlheinz Gerlach, Die Freimaurer im Alten Preußen 1738-1806. Die Logen in Pommern, Preußen und Schlesien, Studienverlag, Innsbruck 2008 (Quellen und Darstellungen zur europäischen Freimaurerei, Band 9), 1032 pagina's, ISBN 978-3-7065-4383-5. Prijs: € 144,90.

Maçons met mededogen beschrijft de levens van zeven vooraanstaande vrijmetselaren uit de loge ‘Le Profond Silence’ te Kampen. De loge werd in 1770 gesticht door Jacob Abraham Uitenhage de Mist. Ook boekdrukker Karel van Hulst, fabrikant Lion Bottenheim, burgemeester Stephen Hendrik de la Sablonière, likeurstoker David Stibbe, huisarts John William Jacobze en politieadjudant Mannes Koers hebben ieder op eigen wijze aan het welzijn van de stad en de plaatselijke vrijmetselarij bijgedragen. In de negentiende eeuw waren veel liberale politici lid van de vrijmetselarij. In Kampen bestond in 1883 bestond het gehele college van burgemeester en wethouders uit vrijmetselaren. De loge ‘Le Profond Silence’ was sterk maatschappelijk betrokken bij het welzijn van de stad doordat zij aan minvermogenden werk en leningen verschafte.

Publicatiegegevens: Dr. I. Erdtsieck, Maçons met mededogen. De politieke en maatschappelijke invloed van de vrijmetselarij op de samenleving, Uitgeverij gegarandeerd onregelmatig, ISBN: 978-90-78641-13-1. Prijs: € 19,50.

Een spaanstalige publicatie verdient het ook genoemd te worden.Deze beschrijft de anti-maçonnieke ideeën, die werden verspreid via een viertal belangrijke Spaanse media.

Publicatiegegevens: Isabel Martín Sánchez, El mito masónico en la prensa conservador (Vol II), Escuadra y Compás, Tenerife 2008, ISBN: 978-84-8382486-3, 632 Págs. Price € 23,95.

Vacature UvA:

De leerstoelgroep Geschiedenis van de Hermetische filosofie en verwante stromingen aan de Universiteit van Amsterdam heeft een vacature voor een Universitair Docent westerse esoterie voor de vroeg moderne periode (15de-18de eeuw). Een uitgebreide omschrijving van de vacature is te vinden op we website van de leerstoel: www.amsterdamhermetica.nl. Reacties zijn welkom tot 23 Maart 2009.