Musée de la Franc-Maçonnerie

Het Museum van het Grand Orient de France in Parijs zal in februari 2010 formeel haar naam veranderen in Musée de la Franc-Maçonnerie (Museum van de vrijmetselarij). Het museum, dat in 2010 na een grote renovatie zal heropenen, wordt dan onderdeel van de Musées de France, erkend door het Ministerie van Cultuur. Meer informatie is te vinden op de nieuwe website: www.museedelafrancmaconnerie.org.
De naamsverandering markeert een belangrijke overstap richting de algemene erfgoedsector, welke de Library and Museum of Freemasonry in Londen al enige jaren geleden heeft gezet. (Wellicht kan dit het hoofdbestuur van het Grootoosten der Nederlanden inspireren, dat zich momenteel beraadt op de toekomst van haar historische collecties...)

Kopie Francken MS ontdekt

De redacteur van de maçonnieke website Pietre-Stones, meldt de herontdekking van een kopie van het bekende Francken Manuscript met de rituelen van de Rite de Perfection uit 1783 in Lahore, Pakistan. Informatie is te vinden op de Pietre Stones website.
Er zijn diverse transcripten in circulatie gebracht, een waarvan te bekijken is op Google Books.

Nieuwe aanstelling prof. Prescott

Prof. Andrew Prescott zal binnenkort zijn aanstelling bij de Universiteit Lampeter neerleggen. Per 1 januari 2010 is hij aangesteld als directeur van de afdeling onderzoek van het Humanities Advanced Technology & Information Institute aan de Universiteit Glasgow in Schotland. Deze transfer stelt prof. Prescott in staat om (opnieuw) een bijdrage te gaan leveren aan de geschiedenis van de vrijmetselarij. Meer informatie is te vinden op de website van de Universiteit Glasgow.

Postdoc Fellowship UCLA

De Universiteit van California in Los Angeles (UCLA) en de Grootloge van California maken een postdoc onderzoeksplaats van één jaar mogelijk. Een recent gepromoveerd onderzoeker kan hiermee van september 2010 tot juni 2011 aan de UCLA verblijven. Hij/zij zal een collegereeks in Amerikaanse of Europese geschiedenis in relatie tot de vrijmetselarij doceren en samenwerken met een assistent onderzoeker. Aangeboden worden een stipendium van 50.000 dollar, werkruimte en verhuisvergoeding. Kandidaten kunnen een cv met drie aanbevelingsbrieven richten aan Prof. Margaret C. Jacob voor 15/12/2009.

Studiedag vrijmetselarij en Jacobieten

Op 5 december 2009 organiseert de Universiteit Paris IV Sorbonne in samenwerking met het tijdschrift Politica Hermetica een studiedag: La Franc-Maçonnerie et les Stuarts au XVIIIe siècle, stratégies politiques, réseaux, entre mythes et réalité. Sprekers zijn:

- Michel Duchein, 'Le contexte politico religieux dans l’Angleterre des derniers Stuarts: de Jacques II aux hanovriens',
- Steve Murdoch, 'Jacobites and Hanoverians: British Freemasons in their Scandinavian Context',
- Jean-Marie Mercier, 'Les origines jacobites de la franc-maçonnerie avignonnaise, une mythologie historique à repenser',
- Jose-Antonio Ferrer-Benimelli, 'La présence de la maçonnerie jacobite à Madrid et à Rome',
- Robert Collis, 'L’influence des Jacobites sur le développement de la maçonnerie en Russie',
- Pierre-Yves Beaurepaire, 'Le Parnasse de Chaulnes, et l’Art royal, peut-on parler d’une franc-maçonnerie jacobite au XVIIIe siècle ?'.

Tentoonstelling: anti-vrijmetselarij

The National Heritage Museum in Lexington (USA) heeft een nieuwe tentoonstelling geopend: Freemasonry Unmasked! Anti-Masonic Collections in the Van Gorden-Williams Library and Archives. Het museum, gesticht en gesteund door de 32º Scottish Rite Freemasons in the Northern Masonic Jurisdiction of the United States, behuist een van de belangrijkste maçonnieke collecties in Amerika. De tentoonstelling laat een overzicht zien van de meest ongeinformeerde en absurde claims die in de loop van drie eeuwen over vrijmetselarij gemaakt zijn, en put daarbij uit de eigen collectie anti-maçonnieke boeken.

Congres vrijmetselarij en slavernij

Op 7 en 8 december 2009 vindt in Bordeaux een congres plaats over de relatie tussen vrijmetselarij en slavernij: Société des plantations, esclavage et abolitions dans la Caraibe anglophone, francophone et hispanophone. Sprekers zijn:

- Jacques de Cauna (Université de Pau), 'Etienne de Polvirel, un projet abolitionniste d'inspiration magonnique?',
- Eric Saunier (Université du Havre), 'Les francs-magons, la traite des Noirs et l'esclavage: un bilan de la recherche',
- Cécile Rivauger (Université de Bordeaux 3), 'Franc-maçonnerie, esclavage et abolitions dans deux colonies britanniques: la Barbade et Trinidad',
- François Hubert (Musée d'Aquitaine et Jacques de Cauna), 'La représentation de la traite et de l'esclavage dans les nouvelles salles du Musée d'Aquitaine',
- François Poirier (Université de Paris VIII), 'From dreamland to nightmare: the Sierra Leone plantation, 1787-1810',
- Pedro Welch (UWI, Barbados), 'Precursors to Abolition in the British Caribbean: Manumission and Freedom Maneuvers in the Case of Barbados'.
- Dominique Gongalves (Université de Bordeaux), 'Evangélisation, rentabilité et sécurité dans les plantations sucreires cubaines la fin du XVIIIe siècle'.
- Agnès Renault (Université du Havre), 'Les esclaves de Français dans les plantations de café Cuba'.
- Karen Bourdier, (Université de Pau), 'La mère et l'enfant dans les sucreries du Nord de Saint-Domingue entre profit iconomique et sauvegarde du capital humain',
- Trevor Burnard, 'Jamaican Planters and the Growth of the Plantation System in Jamaica, 1674-1744',
- Marcel Dorigny, 'La société de plantation de Saint-Domingue : l'apport des statistiques de la traite "la connaissance des structures de la plantation domingoise" la fin de la période coloniale'.

Informatie: cecile.revauger@u-bordeaux3.fr.

Nieuw studiecentrum in Canada

De nieuwsbrief van het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism aan de Universiteit Sheffield bericht over plannen voor een nieuw studiecentrum op het vakgebied in Canada.
De Grand Lodge A.F. & A.M. of Canada wil met het Grand Master’s Project (2009–2011) een fonds oprichten om een Centre for Masonic Studies op te richten in samenwerking met de Provincie Ontario and de Brock Universiteit in St. Catharines, Ontario. Dit project eert de naam van R.W. Bro. Charles A. Sankey (1905-2009), rector van de universiteit in 1969-1974 en vooraanstaand vrijmetselaar. Zijn collectie zeldzame maçonnieke publicaties is onderdeel van de James Gibson Bibliotheek in Brock. De aftrap voor het project wordt gegeven met een reeks lezingen in de lente van 2010. Donaties aan The Masonic Foundation of Ontario, projectnummer 2937, zijn welkom.
Het CRFF is ook benaderd door de Grootloge van Manitoba, die de mogelijkheid voor de oprichting van een leerstoel onderzoekt. En vanuit Brazilie komen berichten dat de Universiteit van São Paulo contact heeft met de Grootloge aldaar, om de mogelijkheden van samenwerking te verkennen.
Het handjevol Nederlandse onderzoekers, dat ooit het initiatief voor de oprichting van de OVN nam, is allang niet meer alleen. Als nu ook nog wereldwijd eenzelfde hoeveelheid fondsen voor de studie van de vrijmetselarij in het leven wordt geroepen...

Nieuwe publicaties

Winfried Dotzauer, Freimaurerei global (Quellen und Darstellungen zur europäischen Freimaurerei, Band 11), Studienverlag Innsbruck 2009, 160 pag., ISBN 978-3-7065-4828-1, € 23,90.

Jean Gaspard Vence (1747-1808), corsaire et franc-maçon, premier préfet maritime de Toulon, Éditions Le Phare de Misaine, Nantes 2009, 75 pag., ISBN 978-2-917827-02-4, € 10,-. Bestellingen: aspoma@rllaperouse.org.

Totalitarism – Repression – Expulsion (Papeles de Masoneria III), Centro Ibérico de Estudios Masónicos, € 12,-. Bestellingen: info_ciem@yahoo.es.

Freemasonry and Fraternalism in Eighteenth-Century Russia, (Sheffield Lectures in the history of Freemasonry and Fraternalism, dl. 2), CRFF, Sheffield 2009, 20 GBP (= ca. € 23,-).

Vera Chakmakjian, 'The Fiftieth Anniversary of The Grand Lodge of Japan (1957-2007)', CRFF Working Papers 5, verkrijgbaar als pdf-download.

Wouter J. Hanegraaff/Joyce Pijnenburg (eds.), Hermes in the Academy: ten years' study of westen esotericism at the University of Amsterdam, Amsterdam University Press, Amsterdam 2009, 163 pag., ISBN 9789056295721, € 32,50.

CRFF lezingen online te beluisteren

Het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism aan de Universiteit van Sheffield organiseert lezingenreeksen, waarbij wetenschappers op het vakgebied vertellen over hun onderzoek. Omdat niet iedereen in de gelegenheid is deze bij te wonen, biedt het CRFF deze lezingen nu online aan als audio file. Reeds geplaats zijn:

- Prof.dr. Margaret Jacob (UCLA), 'Masonic Secrecy and the Paradox of Modernity: New Archives from 18th Century Bordeaux',
- CRFF Panel discussie over Dan Brown's The Lost Symbol met Dr. Andreas Onnerfors, Dr. Robert Peter and Dr. Robert Collis,
- Dorothe Summer (University of Sheffield), 'Masonic Conspiracy Online'.

Beluister de lezingen via deze link. De komende periode zullen nog worden toegevoegd:

- Robert Collis (University of Sheffield), 'Chivalric Muses: The Role of Protectresses in Eighteenth-Century Jacobite Fraternities, 26/11/2009,
- Robert Peter (University of Sheffield), 'The Image of Freemasonry in Eighteenth-century British Press', 10/12/2009.

Colleges vrijmetselarij uitgesteld

De collegereeks, die in september-november 2009 door de leerstoel Vrijmetselarij aan de Universiteit Leiden zou worden verzorgd, is uitgesteld.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Faculteit Geesteswetenschappen, Mw. Dr. J.G. Mooi, j.g.mooi@let.leidenuniv.nl, t 071 5272570.

Nieuw vaktijdschrift

De CRF Nieuwsbrief meldt het verschijnen van een nieuw online-vaktijdschrift: REHMLAC (Revista de Estudios de la Masoneria Latinoamericana y Caribeña, ISSN 1659-4223). Het eerste nummer bestaat uit een selectie van bijdragen aan congressen in 2007 en 2008, waaronder artikelen van bekende auteurs als José Antonio Ferrer Benimeli, Andreas Önnerfors, Eric Saunier en Miguel Guzmán-Stein.

QC studiedag

De Duitse studieloge Quatuor Coronati organiseert op 10 en 11 oktober 2009 een studiedag over het thema 'Religion und religiöse Aufklärung in der Freimaurerei'. Deze dag is ook toegankelijk voor geinteresseerde niet-leden. Sprekers zijn:

- Ronald Pokoyski MA, Jena, 'Erscheinungsformen des Religiösen';
- Prof. Dr. Monika Neugebauer-Wölk, Halle, 'Esoterische Religiosität und ihre Bedeutung für die Freimaurerei';
- Prof. Dr. Jan Snoek, Heidelberg, 'Religion und Religiosität in der „frühen“ Freimaurerei';
- Dr. Mathias Pöhlmann, Berlin, 'Gottesdienst und freimaurerisches Ritual: Überscheidungen, Unterschiede, Gegensätze';
- Prof. Dr. Herbert Schnädelbach, Hamburg, 'Die Bedeutung der Religion in der deutschen Gegenwartsgesellschaft';
- Prof. Dr. Hans-Hermann Höhmann, Köln, 'Zum Religionsdiskurs in der deutschen Freimaurerei';
- Prof. Dr. Eugen Drewermann, Paderborn, 'Wozu Religion?'.

Meer informatie en aanmelding: Winfried Brinkmann, wibrin@htp-tel.de

Archief Le Droit Humain naar Haags Gemeentearchief

Het hoofdkantoor van de Nederlandse Federatie van de Internationale Orde der Gemengde Vrijmetselarij 'Le Droit Humain' verhuist binnenkort vanuit Den Haag naar een nieuw onderkomen Nieuwegein. Hoewel haar historische bibliotheek van ca. 5000 titels meeverhuist, geldt dit niet voor het historisch archief. Het archiefdeel uit de periode voor 1980, dat ca. 15 strekkende meters omvat, wordt gedurende 3 jaar tijdelijk ondergebracht in het Haags Gemeentearchief. Hier zijn de juiste klimaatomstandigheden en beveiliging aanwezig, en worden tevens faciliteiten geboden voor professionele inventarisatie.

De Stichting OVN was betrokken bij de voorbereidende werkzaamheden voor de verhuizing naar het Gemeentearchief. Het archief omvat niet alleen stukken van het Hoofdbestuur, ook dat van vele loges, zoals notulen, ledenlijsten, correspondentie en documentatie van logegebouwen. Le Droit Humain heeft ervoor gekozen om ook diverse ritualen en tijdschriften uit haar bibliotheek uit de periode voor 1945 op te nemen in haar archief, omdat deze zeer zeldzaam en kwetsbaar zijn. Daarnaast is een aantal duplicaten, waaronder jaargangen van het tijdschrift Lux Orientis van de Nederlands-Indische loges en het Bulletin van de Nederlandse Federatie, geschonken aan de Koninklijke Bibliotheek.

De vooruitstrevende beleidsbeslissing van Le Droit Humain en de verleende medewerking van het Haags Gemeentearchief maken straks een belangrijke studiebron toegankelijk. Wanneer dit archief eenmaal geraadpleegd kan worden, geeft dat ongetwijfeld aanleiding om de geschiedenis van de moderne vrijmetselarij in Nederland volledig te herzien. Tot nu toe waren immers alleen archieven van masculiene Orde toegankelijk. Juist de archieven van gemengde Orden uit het begin van de 20ste eeuw bevatten informatie over de relatie tussen vrijmetselarij en vernieuwende maatschappelijke en levensbeschouwelijke organisaties, varierend van de vegetariersbond en vereniging voor lijkverbranding en van de vrouwenemancipatie tot de kinderbescherming, maar ook de theosofische en antroposofische vereningen. Onder de leden van Le Droit Humain bevond zich vooral de intellectuele en artistieke avant-garde, waaronder een aantal bekende kunstenaars en architecten. Reden om reikhalzend naar de voltooiing van de archiefinventaris uit te zien.
De Stichting OVN hoopt dat het voorbeeld van Le Droit Humain ook door andere maçonnieke en esoterische organisaties gevolgd zal worden, en kan hierbij desgewenst advies en praktische ondersteuning bieden.

[Afbeeldingen: archief voor de conserverings- en inventarisatiewerkzaamheden; depot van het Haags Gemeentearchief.]

OVN breidt aandachtspunten uit

De stichting OVN heeft statutair als aandachtspunt: het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar de geschiedenis van de vrijmetselarij in Nederland en haar voormalige grondgebieden. Sinds oprichting van de stichting in 2001 is het bestuur echter duidelijk geworden, dat vrijmetselarij niet los gezien kan worden van verwante organisaties, zoals broederschappen (Odd Fellows, Mechanics, etc.) en westers esoterische organisaties (theosofie, antroposofie, rozenkruizers, etc.). Bovendien is gebleken, dat het culturele erfgoed van al deze verwante organisaties dezelfde problematiek kent als maconnieke collecties, en onderzoekers in die vakgebieden dezelfde behoefte hebben aan financiele steun. Het bestuur van de stichting OVN heeft dan ook besloten haar doelstelling statutair uit te breiden naar vrijmetselarij 'en verwante organisaties'.
Dit verbreedt tevens de mogelijkheden voor donateurs- en subsidiewerving, als ook tot het formaliseren van de samenwerking met de leerstoel Geschiedenis van Hermetische Filosofie en Verwante stromingen aan de Universiteit van Amsterdam (welke in de praktijk al geruime tijd plaatsvindt, net als de samenwerking met de Leidse leerstoel voor vrijmetselarijgeschiedenis).

Nieuwe collegereeks vrijmetselarij in Leiden

[Update d.d. 5-9-2009: onderstaande collegereeks is uitgesteld. Bericht volgt]

De bijzondere leerstoel Vrijmetselarij als geestesstroming en sociaal-cultureel Europees verschijnsel aan de Universiteit Leiden verzorgt na de zomer opnieuw een reeks hoorcolleges: De Vrijmetselarij: zijn ideeën geschiedenis en culturele erfgoed. De colleges worden gegeven door prof.dr. Malcolm Davies, vermoedelijk zal dit maal Engels de voertaal zijn. Het programma is als volgt:

- 11 september: Inleiding: Wat is vrijmetselarij? Een korte geschiedenis;
- 18 september: Symbolen in de vrijmetselarij; een uitleg over de bekendste symbolen;
- 25 september: De ritualen van de vrijmetselarij, herkomst, vorm en inhoud;
- 2 oktober: Muziek en vrijmetselarij, met muziek van o.a. Naumann, Nicolaï, Sibelius en Pijper;
- 9 oktober: De dichtkunst in en over de vrijmetselarij, Liederen en korte gedichten voor logegebruik. De langere (feest-)gedichten en cantates;
- 16 oktober: Toneelstukken met de vrijmetselarij als thema; acteurs en musici;
- 23 oktober: De vrijmetselarij in de literatuur, van Telemachus via de ‘Bildungsroman’ tot de Nederlandse literatuur in de 20e eeuw;
- 30 oktober: De vrijmetselarij en de esoterie in de kunst, het tableau en de beeldhouwkunst. De tentoonstellingen van de ‘Ordre de la Rose-Croix Catholique, de Temple et du Gral’;
- 6 november: De vrijmetselarij en de esoterie in de architectuur;
- 13 november: Mozart en de vrijmetselarij, zijn cantates, treurmuziek en Opera’s;
- 20 november: De ideeëngeschiedenis van de vrijmetselarij (1);
- 27 november: De ideeëngeschiedenis van de vrijmetselarij (2).

De colleges vinden plaats in de Universiteit Leiden op vrijdagmiddag, 13.00-15.00 uur en zijn toegankelijk voor zowel reguliere studenten, als belangstellende toehoorders. Inschrijving is verplicht, deelnamekosten zijn (voor niet-studenten) € 175,-. Voor meer informatie en aanmelding kunt u contact opnemen met de Faculteit Geesteswetenschappen, Mw. Dr. J.G. Mooi, j.g.mooi@let.leidenuniv.nl, t 071 5272570.

10 jaar leerstoel GHF

Tijd vliegt! Het is alweer tien jaar geleden dat de leerstoel Geschiedenis van de Hermetische Philosofie en Verwante Stromingen (GHF) werd opgericht aan de Universiteit van Amsterdam. Gedurende dit decennium heeft de leerstoel een aanzienlijke bijdrage aan het vakgebied geleverd, onder meer door een BA- en MA-opleiding voor de geschiedenis van de westerse esoterie vorm te geven, door in samenwerking met Brill Academic Publishers de succesvolle Aries tijdschrift- en boekenreeks voor het vakgebied op te zetten, door diverse congressen te organiseren en door de oprichting van ESSWE te stimuleren. Om maar te zwijgen over de vele academische publicaties dat door de medewerkers van de leerstoel werd geproduceerd. En ook de Stichting OVN vond de afgelopen jaren ondersteuning bij haar activiteiten van de leerstoel.
Om deze mijlpaal te vieren biedt de leerstoel een internationaal congres aan, waarin zij terugblikt op de ontwikkeling van het vakgebied: Hermes in de Academy. Meer informatie en het congresprogramma zijn te vinden op de website van de leerstoel. Registratie vooraf is vereist.

Besluit NMC uitgesteld

Het vertrek van het Cultureel Maçonniek Centrum uit Den Haag is (gelukkig) nog niet definitief!
Zoals eerder bericht op deze blog, was het hoofdbestuur van de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden voornemens haar kantoor en verzamelingen te vestigen in een logegebouw elders in het land. Dit plan heeft in brede kring zorgen opgewekt. Niet alleen omdat het de bijna 300-jarige cultuurhistorische banden met Den Haag zou verbreken en tevens een fysieke scheiding van verwante collecties en nabijgelegen leerstoelen zou betekenen. Ook, omdat in de gestelde criteria voor in te dienen voorstellen geen professionele eisen aan museale berging voor de wereldberoemde collectie voorop werden gesteld.
Op de jaarvergadering van 2008 werd door de leden van de Orde gekozen uit voorstellen van diverse regio’s, waarna plannen van Bilthoven en Arnhem werden aangewezen om verder uit te werken. In de afgelopen periode werden de uitgewerkte concepten bestudeerd, waarbij nieuwe feiten en veranderde omstandigheden voor het hoofdbestuur reden waren op de jaarvergadering van 2009 haar leden het preadvies te geven deze plannen af te wijzen, hetgeen afgelopen weekend is gebeurd.
Dit maal is besloten om eerst een commissie samen te stellen, die de uitgangspunten van het plan opnieuw zal bekijken. Een van de vragen zal zijn, of het überhaupt wel noodzakelijk is de verzamelingen onder te brengen in een gecombineerd loge- en bestuursgebouw. De Stichting OVN heeft de afgelopen periode bepleit dat het cultuurhistorisch belang, de onlosmakelijke band met Den Haag en de fysieke noden van dit unieke erfgoed de doorslag moeten geven in de te nemen beslissing. Zij is dan verheugd met dit nieuws, al blijven met deze uitgestelde beslissing dezelfde zorgen voor de toekomst van de collectie bestaan. Hopelijk worden dit maal niet alleen deskundig geachte eigen leden, maar ook onafhankelijke deskundigen uit de (profane) erfgoedsector om vrijblijvend advies gevraagd. Misschien wordt het geschetste culturele rampscenario dan toch nog afgewend.

Vrijmetselarij en fascisme

In de academische publicatiereeks Quellen und Darstellungen zur europäischen Freimaurerei is het tiende deel verschenen: Freimaurerei und europäischer Faschismus.
De relatie tussen vrijmetselarij en fascisme was lange tijd een bijna taboe onderwerp, maar de laatste jaren is het juist onder onderzoekers in het middelpunt van de belangstelling komen te staan. De bijdragen aan deze publicatie belichten de complexe relatie tussen Europees fascisme, als de uitwassen daarvan in het Duitse Nationalsocialisme, in Oostenrijk en Italie, in de 'Action française' en onder het regime van Franco in Spanje. Fascisme wordt daarbij als een Europees historisch fenomeen benaderd, waarbinnen zich vele vertakkingen hebben ontwikkeld, die zowel overlappen als onderling verschillen. Hiermee beogen de auteurs een onderbelicht aspect van de recente geschiedenis van de vrijmetselarij te belichten en een eerste invulling aan een belangrijk hiaat in het vakgebied te geven.

Publicatiegegevens: Helmut Reinalter (red.), Freimaurerei und europäischer Faschismus (Quellen und Darstellungen zur europäischen Freimaurerei, Band 10), Studienverlag, Innsbruck/Wien/Bozen 2009, 120 pag., ISBN 978-3-7065-4711-6, € 22.90.

Engelse vrijmetselarij in de lange 18de eeuw

Het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism aan de Universiteit van Sheffield organiseert op 16 en 17 september 2010 een congres rond het thema: 'British freemasonry in the long Eighteenth century'. De organisatoren roepen vooral jonge onderzoekers op het vakgebied op om een voorstel voor een paper in te zenden. De deadline voor het indienen van voorstellen (max. 350 woorden) is 1 october 2009. Meer informatie: Dr. Andreas Önnerfors, a.onnerfors@sheffield.ac.uk.

Duitse publicaties

In de reeks jaarboeken van de Duitse studieloge Quatuor Coronati is een nieuw deel verschenenen. De inhoud van nummer 45 (2008) omvat onder meer:

- Zur Entstehung unseres Wertebewußtseins, Dr. phil. Klaus-Jürgen Grün;
- Ursprung und Entwicklung der Wertfrage, Prof.Dr. Klaus Hammacher;
- Kulturelle Vielfalt in unserer Gesellschaft - Die Logen als Partner des interkulturellen Dialogs?, Helga Widmann;
- Werteorientierung der Freimaurerei im Verhältnis zu Religionen und Kirchen, Dr. Günter Wolf;
- Freimaurerei zwischen Ethik und Religion - Anmerkungen aus evangelischer Sicht, Dr.theol. Matthias Pöhlmann;
- Gesellschaftliche Gestaltung aus dem christlichen Glauben. Wertebasismfür einen Grundkonsens aus sozialethischer Perspektive, Dr.theol. Helge Wulsdorf;
- Bedeutung des Religiösen für die christliche Freimaurerei, Peter Otto;
- Die Jahre vor und nach dem II. Weltkrieg in den Niederlanden - Kontinuität und Neubeginn, Max de Haan;
- Die Geschichte der ungarischen Freimaurerei zwischen 1945 und 1950, Dr.med. Frigyes Back;
- Deutsche Freimaurerei nach dem II. Weltkrieg - Wiederaufbau zwischen Neuorientierung und alten Strukturen, Prof.Dr. rer.pol.Hans-Hermann Höhmann;
- Die Freimaurerei in Österreich 1945-1952, Dr. jur. Hans Kummerer;
- Freimaurer im Parlament des Bundeslandes Baden-Württemberg und seiner Vorläufer seit 1818, Rainer Braun;
- Leben und Psychogramm des Freimaurers Lovis Corinth unter Einbeziehung seiner Selbstbildnisse, Thilo Holzmann;
- Weder beschuht, noch barfuß - Hieronymus Bosch und das Aufnahmeritual der Freimaurer, Axel Pohlmann;
- Johannes der Täufer und die Freimaurerei, Gerhard Raabe.

Publicatiegegevens: Quatuor Coronati Jahrbuch für Freimaurerforschung, nr. 45 (2009). Het boek kan besteld worden via de secretaris van de loge: wibrin@htp-tel.de.

Een andere recente Duitse publicatie die het verdient hier genoemd te worden, is Die Rituale der Freimaurer. Zur Konstitution einer bürgerlichen Habitus im England des 18. Jahrhunderts. Hasselman beschouwd hierin de rituele praktijk van de vrijmetselarij als 'Cultural Performance'. Aan de hand van een overvloed aan historisch materiaal wordt vanuit het perspectief van cultuur- en sociale wetenschappen aangetoond, hoe elementen van 'performance' en sociaal gedrag een rol spelen in de maconnieke werkwijze.
Publicatiegegevens: Kristiane Hasselmann, Die Rituale der Freimaurer. Zur Konstitution einer bürgerlichen Habitus im England des 18. Jahrhunderts, Transcript Verlag, Bielefeld 2009, ISBN 978-3-89942-803-2, € 29,80.

Zwitserse collectie online

De Bibliotheca Masonica August Belz in Zwitserland werkt al enige jaren aan een online database om onderzoek van de collectie te vergemakkelijken. In maart 2009 is de laatste titel toegevoegd, het hele bestand kan nu hier worden geraadpleegd.

Tentoonstelling: vrijmetselarij en de Franse Revolutie

Het Museum van de Engelse Grootloge in Londen toont vanaf 1 juli een tentoonstelling, getiteld 'Freemasonry and the French Revolution'. Ze is te zien tot 18 december 2009. Het begin van de Franse Revolutie in 1789 markeerde een verandering in de verhouding tussen de vrijmetselarij en de overheid. In Engeland had de vrijmetselarij geen politiek karakter en was de discussie van politiek in de loge verboden (zoals nog altijd het geval is), maar na 1789 kregen Engelse vrijmetselaren toch te maken met de gevolgen van revolutionaire politiek. Loges ontliepen sluiting door toe te stemmen in het opgeven van ledenlijsten aan plaatselijke authoriteiten. Dit bleef een wettelijke plicht tot 1967, toen de regerende Labour partij onder Harold Wilson de zogeheten Unlawful Societies Act afschafde. De vrijmetselarij verspreidde zich vanuit Engeland naar het Europese continent in het begin van de 18de eeuw, maar hier werd vrijmetselaren verweten dat zij zouden hebben bijgedragen aan de Revolutie en de daaruit ontstane politieke en sociale onrusten. Het wantrouwen dat destijds ontstond heeft een lange termijn effect gehad op de samenleving. De tentoonstelling, die tot 18 december 2009 te zien is, illustreert de gevolgen van de Franse Revolutie in Engeland en de rest van Europa.
Wie niet in staat is het Museum zelf te bezoeken, kan wel online een aantal thematische presentaties van de collectie bekijken, die regelmatig met nieuwe onderwerpen worden aangevuld.

Congres: verspreiding van maçonnieke werkwijzen

De Universiteit van Nice-Sophia Antipoulis zal op 2 en 3 juli 2009 een congres wijden aan het onderwerp 'Diffusions et circulations des pratiques maçonniques en Europe et en Méditerranée, XVIIIe-XIXe siècles'. Het volledige programma is te vinden op de maçonnieke nieuwswebsite Pietre Stones website. Contact informatie: Centre de la Méditerranée Moderne et Contemporaine-MSH de Nice, cmmc@unice.fr

Call for papers: Vrijmetselarij en vrouwen

De organisatoren van het vakcongres 'Women and freemasonry since the Enlightenment', dat op 17-19 Juni 2010 aan de Universiteit van Bordeaux en het Museum van Aquitaine zal plaatsvinden, hebben de onderstaande een call for papers verspreid. Het congres beoogt niet alleen de historische participatie van vrouwen in de vrijmetselarij te bespreken, maar ook de beweegredenen achter de nog altijd voortdurende uitsluiting van vrouwen in de 'reguliere' orden te belichten. Voor de volledige Engelse tekst van de call for papers verwijzen wij u naar de lezen op de Engelstalige versie van deze OVN-blog. Het evenement komt tot stand door samenwerking tussen verschillende Europese onderzoeksinstituten, waaronder: de Franse Universiteiten van Bordeaux 3, Parijs IV Sorbonne en Havre; het Sheffield Centre for Research into Freemasonry; het Centre de recherche sur la franc-maçonnerie en de onderzoeksgroep FREE aan de Université Libre de Bruxelles; het Center for the Study of Women aan de UCLA en de Universiteit Sapienza in Rome. Contactpersoon: Cecile.revauger@u-bordeaux3.fr

Call for papers: American Freemasonry

Het National Heritage Museum in Lexington, Massachusetts (USA) kondigt haar eerste symposium aan, dat zal plaatsvinden op 9 April 2010. Het gekozen thema is 'New Perspectives on American Freemasonry and Fraternalism'. De call for papers luidt als volgt:

"The National Heritage Museum is an American history museum founded and supported by Scottish Rite Freemasons in the Northern Masonic Jurisdiction of the US. As the repository of the largest collection of American Masonic and fraternal objects, books and manuscripts in the United States, the Museum aims to foster new research on American fraternalism and to encourage the use of its scholarly resources.

The symposium seeks to present the newest research on American fraternal groups from the past through the present day. By 1900, over 250 American fraternal groups existed, numbering six million members. The study of their activities and influence in the United States, past and present, offers the potential for new interpretations of American society and culture. Diverse perspectives on this topic are sought; proposals are invited from a broad range of research areas or any combination of disciplines, and may forcus on any time periods. Possible topics include:

• Comparative studies of American fraternalism and European or other international forms of fraternalism
• Prince Hall Freemasonry and other African-American fraternal groups
• Ethnically- and religiously-based fraternal groups
• Fraternal groups for women or teens
• Role of fraternal groups in social movements
• The material culture of Freemasonry and fraternalism
• Anti-Masonry and anti-fraternal movements, issues and groups
• Fraternal symbolism and ritual
• The expression of Freemasonry and fraternalism through art, music, and literature
• Approaches to Freemasonry – from disciplinary, interdisciplinary, or transnational perspectives; the historiography and methodology of the study of American fraternalism

Voorstellen voor papers van max. 30 minuten zijn welkom. Deze moeten een samenvatting van max. 400 woorden, een c.v. van max. 2 pagina's en volledige contactgegevens van de spreker omvatten. De deadline is August 15, 2009. Contact gegevens: mrs. Aimee E. Newell, Senior Curator of Collections, National Heritage Museum, anewell@monh.org.

Nieuwe aanstellingen op het vakgebied

Het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism aan de Universiteit van Sheffield heeft de aanstelling van een post-doc onderzoeker bekend gemaakt. Dr. Róbert Péter, verbonden aan de University of Szeged in Hongarije, zal in het kader van een British Academy Visiting Fellowship en een Eötvös beurs van de Hongaarse overheid het centrum komen versterken tot september 2009.
Dr. Péter onderzoekt de ideologische aspecten van de Engelse vrijmetselarij. Het onderwerp van zijn proefschrift was The Mysteries of English Freemasonry: Janus-Faced Masonic Ideology and Practice Between 1696 and 1815 (2006). Hij is tevens de redacteur van recensies van het Journal for Research into Freemasonry and Fraternalism.

De CRFF Nieuwsbrief vermeld ook de aanstelling van twee onderzoekers aan de Universiteit van California in Los Angeles (UCLA, USA). Een post-doc plaats voor 'History of fraternalism and freemasonry' bij de Faculteit Geschiedenis is toegewezen aan Natalie Bayer, (Rice Universiteit USA). Bayer is gespecialiseerd in Russische vrijmetselarij en internationale contacten tussen 1750 en 1850. Daarnaast is Matthew Crow, gespecialiseerd in Amerikaanse geschiedenis onder Thomas Jeffersonals Research Assistant aangesteld. Zij zullen ieder een collegereeks aan de UCLA over vrijmetselarij gaan verzorgen.

Chiswick

In St. John's College in Oxford wordt een reeks lezingen gehouden over de geschiedenis van het bekende park en landhuis Chiswick nabij Londen, waarbij ook vrijmetselarij aan de orde komt. Op 18 mei verzorgd James Campbell, verbonden aan de Universiteit van Cambridge, de lezing 'Wren and Freemasonry: separating myth from fact'. Meer informatie: geoffrey.tyack@kellogg.ox.ac.uk

Nieuw vaktijdschrift voor Latijns-Amerika

Onderzoekers op het vakgebied uit Latijns-Amerika, Cuba en het Caribisch gebied hebben het initiatief genomen voor een nieuw online tijdschrift: Revista de Estudios Históricos de la Masonería Latinoamericana y Caribeña (REHMLAC). Dit is een academisch 'open-access' tijdschrift, waarin bijdragen in Spaans, Frans, Engels en Portugees welkom zijn. De redactie heeft een call for papers doen uitgaan (deadline 20/04/2009). Meer informatie: cehmlac@gmail.com

Vrijmetselarij in het Midden Oosten

Het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism aan de Universiteit van Sheffield kondigt een nieuwe publicatie aan: Freemasonry and Fraternalism in the Middle East . Dit is een bundel van lezingen van een congres in 2008 en tevens het eerste nummer van een nieuwe reeks publicaties: Sheffield Lectures on the History of Freemasonry and Fraternalism.
De inhoudsopgave is te bekijken op de website van het CRF onder “Publications”. Informatie over de sprekers en samenvattingen van de lezingen zijn te vinden onder “News and Events”.

Archief Le Droit Humain

Vorige week heeft de Nederlandse Federatie van de Internationale Orde der Gemengde Vrijmetselarij 'Le Droit Humain' een begin gemaakt met de voorbereiding van de verhuizing van haar historische bibliotheek en archief uit de periode vanaf 1904. Het verhuismoment wordt aangewend om een begin te maken met de conservering en inventarisatie van de collectie. Zo worden stukken omgepakt in zuurvrije dozen en omslagen, en wordt een basisregistratie aangelegd, waarop desgewenst later een meer gedetailleerde archiefbeschrijving kan volgen. De Stichting OVN is als adviseur bij dit traject betrokken en helpt met de werkzaamheden.
Op de komende ledenvergadering van Le Droit Humain zal een besluit worden genomen over een geschikte locatie. Tot de opties behoren het realiseren van nieuwe huisvesting in eigen beheer of het vinden van onderdak bij een erfgoedinstelling, waar bewaaromstandigheden optimaal zijn. Ook zal worden nagedacht over de mogelijkheden om het archief uit de periode voor 1945 op termijn toegankelijk te maken voor historisch onderzoek.

[Foto 1: Archiefberging oude staat. Foto 2: Alle archiefstukken worden in een omslag van zuurvrij papier gepakt en vervolgens opgeborgen in een archiefdoos van zuurvrij karton, zodat ze de tand des tijds optimaal kunnen doorstaan.]

Publicaties Liberaal Archief

In de nieuwsbrief van Het Liberaal Archief wordt een nieuwe publicatie aangekondigd van de hand van Jeffrey Tyssens (Vrije Universiteit Brussel). Het betreft een bundel met zes artikelen over uiteenlopende aspecten van de vrijmetselarij ze beweging in de 19de eeuw:

'De eerste bijdrage speelt zich nog af in de Hollandse tijd en beschrijft de liberale inbreng van Franse ballingen in de Belgische loges. Twee bijdragen willen aantonen dat de Belgische werkplaatsen al vrij vroeg geprobeerd hebben de klassieke liefdadigheid te overstijgen en initiatieven ontwikkelden om de zelforganisatie en zelfredzaamheid van de lagere sociale klassen te stimuleren. Zo werkte men in Verviers een maçonnieke blauwdruk uit voor een inwijdingsgenootschap voor arbeiders. Elders toonden de loges in de jaren 1860-1870 veel belangstelling voor de coöperatieve beweging. Een vierde studie onderzoekt het aandeel van het platteland in de Oost-Vlaamse loges. Een andere bijdrage beschrijft de verschuivingen in het maçonnieke wereldbeeld aan de hand van hun doodsideologie. De laatste bijdrage biedt een analytisch kader voor maçonnieke grafmonumenten.'

Publicatiegegevens: Jeffrey Tyssens, In vrijheid verbonden. Studies over Belgische vrijmetselaars en hun maatschappijproject in de 19de eeuw, Liberaal Archief, Gent, 2009, ca 150 pag., € 17,50. Bestel hier.

Daarnaast wordt in dezelfde nieuwsbrief aandacht gevraagd voor een boek, dat meer dan 330 vrijmetselaars vermeld, die op (gedenk-, jubileum- en andere munten zijn afgebeeld. Daarbij gaat het zowel om bekende als onbekende historische figuren. De portretten vormen aanleiding om ook enkele minder belichte aspecten van de vrijmetselarij te verkennen, zoals het aandeel van niet-blanken en vrouwen, de organisatie van de vrijmetselarij in landen als Cuba of Turkije, haar werking in het concentratiekamp van Esterwegen, etc.

Publicatiegegevens: Jan Neelen, Munten vertellen over vrijmetselaars, Julius Vuylstekefonds, Gent, 2009, 735 pag., € 40. Bestel hier.

Vrijmetselarij in Rusland

Een themanummer van Slavica Occitania (2007, nr. 24) stond in het teken van 'La Franc-maconnerie et la Culture Russe'. Dit verscheen alweer twee jaar geleden, maar is aan de aandacht ontsnapt. Op de website van het tijdschrift staan samenvattingen van de vele artikelen in Frans en Engels:
- Pierre-Yves Beaurepaire, 'Marie-Daniel Bourrée de Corberon et Karl-Heinrich von Heyking: deux itinéraires maçonniques entre Paris, Varsovie et Saint-Pétersbourg, à la tombée des Lumières';
- Alexandre Stroev, 'Francs-maçons aventuriers et voyageurs au XVIIIe siècle';
- Vladislav Rjéoutski, 'Les Français dans la franc-maçonnerie russe au siècle des Lumières: hypothèses et pistes de recherche';
- Fabian Linde/Sergeï Tchougounnikov, 'Les influences suédoises sur la franc-maçonnerie russe: des “architectes” du Nord parmi les “bâtisseurs” russes';
- Natalia Kotchetkova, 'Les femmes et la franc-maçonnerie russe du XVIIIe siècle et du début du XIXe';
- Hélène Yvert-Jallu, 'La Société Savante Amicale';
- Elena Bespalova, 'Les francs-maçons de Simbirsk au XVIIIe siècle et au début du XIXe';
- Galina Mirolioubova/Irina Oukhanova, 'Objets maçonniques russes de la fin du XVIIIe siècle et du début du XIXe dans les collections de l'Ermitage';
- Mikhail Lepekhine, 'Iakov Ivanovitch de Saint-Glin (1776-1864), franc-maçon pour le service du tsar';
- Jean Breuillard, 'La loge russe de Maubeuge (1817-1818)';
- Philippe Evreinoff, 'La franc-maçonnerie russe et le pouvoir (1698-1825). Des liaisons dangereuses';
- Andreï Serkov, 'Franc-maçonnerie et politique en Russie au début du XXe siècle (1910-1917)';
- Vitali Startsev, 'Les émigrés russes francs-maçons en France (1918-1939)'
- Vsevolod Sakharov, 'Les espérances du vieil Adam: l'homme dans la philosophie des francs-maçons russes';
- Gleb Urman, 'Tchaadaev';
- Alexander Levitsky: 'Mikhaïl Kheraskov aux sources des Lumières russes : l’influence du “Poète de l’immortelle Rossiade” sur Gavriil Derjavine et Nikolaï Novikov';
- Jean Breuillard: 'Bog [Dieu], de Mikhaïl Кheraskov (traduction)';
- Stéphane Viellard: 'Proverbe et franc-maçonnerie. L'expérience du proverbe chez Nikolaï Novikov';
- Rodolphe Baudin: 'La symbolique maçonnique dans Le Gentilhomme philosophe de Fedor Ivanovitch Dmitriev-Mamonov [1769]';
- Leonid Heller: '«Tout est arrangé d'après le nombre», ou les codes ésotériques de Zamiatine';
- Zsuzsa Hetényi: 'Un pont sur la rivière. Code maçonnique et code dantesque dans le roman de Vladimir Nabokov La Défense Loujine';
- Jean Breulliard: publications: 'Cantiques maçonniques russes en langue française'/'Un incident à la loge du Sphinx Mourant';
- Irina Ivanova: Bibliographie sommaire.

AAR congres 2009

De American Academy of Religion (AAR) houdt van 7 tot 10 november 2009 haar jaarlijkse congres in Montreal, Canada. Hierin participeert ook de academische stuurgroep op het gebied van westerse esoterie. Zij bereidt een sessie voor over 'Science and Western Esotericism'. Daarnaast organiseert ze in samenwerking met de stuurgroep Religie, Media en Cultuur een sessie over 'The commodification of the esoteric', de wijze waarop de media esoterie als consumptiegoed heeft verspreid. Een derde sessie besteedt aandacht aan 'The supernatural and the demonic in popular culture', in samenwerking met de stuurgroep Religie en Populaire Cultuur. Meer informatie: Allison P. Coudert (Universiteit van Californie), apcoudert@ucdavis.edu

CRFF activiteiten

Het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism aan de Universiteit Sheffield heeft diverse activiteiten op haar programma staan, waaronder een lezingenreeks:
- 19/03/2009: Tatiana Artemyeva (Herzen State Pedagogical University of Russia), 'Utopian Spaces of Russian Masons',
- 26/03/2009: Ernest Zitser (Duke University, USA), 'The Petrine Round Table: Chivalry, Travesty, and Fraternalism at the Court of Peter the Great',
- 30/03/2009: Robert Cooper (Grand Lodge of Scotland, Edinburgh), 'Scottish Freemasons in Petersburg 1784–1794',
- 14/05/2009: Mattias Nowak (Lund University, Sweden), 'Freemasonry, Catholicism and Polish national identity - a historical overview',
- 21/05/2009: Anthony Cross (Fitzwilliam College, Cambridge), 'Anglo-Russian Masonic Links During the Reign of Catherine the Great',
- 28/05/2009: Natalie Bayer (Trinity University, San Antonio), 'The "Société Antiabsurde": Catherine the Great and Freemasonry'.
Daarnaast is er ook een reeks filmvertoningen, waaronder:
- 11/05/2009: 'Bobby Bumps starts a lodge' (1916) / 'Sons of the Desert' (Stan Laurel & Oliver Hardy).
Voor meer informatie: d.sommer@sheffield.ac.uk

Congressen in Frankrijk

Het is wat aan de late kant, maar wie zich binnenkort naar Parijs haast kan daar op 18 maart 2009 de studiedag rond het thema Les Muses maçonnes aan de Sorbonne bijwonen. Sprekers zijn:
- Roger Dachez (Président de l’IMF), 'Madame Provensal, sœur et épouse mystique de J.-B. Willermoz: une Supérieure Méconnue',
- Gerardo Tocchini, (Université de Venise), 'De Bélisaire aux Incas. Des réseaux maçonniques. Au roman maçonnique. Itinéraire de J.-F. Marmontel',
- Simona Variara (Université de Pise), n.n.t.b,
- Andrew Pink (University College Londres), 'Traductions et transpositions: les origines anglaises de la musique maçonnique dans l’Europe francophone du début du 18ème siècle..'
- Charles Porset-Cécile Révauger, 'Le Monde maçonnique des Lumières: Conclusion d’une aventure'.
Voor wie er niet bij kan zijn is van belang te weten dat de lezingen zullen verschijnen in een bundel. Informatie: Cécile Révauger.

In Frankrijk zal een volgend internationaal congres plaatsvinden aan de Universiteit van Nice op 2 en 3 juli 2009. Gekozen is voor het thema Diffusion and Circulation of Masonic Practices in Europe and in the Mediterranean, 1720-1820.
Daarbij wordt vooral ingegaan op nieuwe onderzoeksmethodologieen en interdisciplinaire benaderingen. Vrijmetselarij wordt niet meer gezien als een zuiver sociale aangelegenheid, maar een cultuurverschijnsel in bredere zin. Het congres bekijkt de transfer van cultuur over politieke, religieuse en gender grenzen. Geografisch is daarbij niet alleen West-Europa, maar ook Oost- en Centraal Europa, het Middellandse Zee-gebied en Scandinavie van belang. Ook is er aandacht voor 'the invention of tradition', het toeschrijven van een mythische voorgeschiedenis aan een nieuwe organisatie, zoals de vrijmetselarij zich wel in de traditie van Noach of Adam plaatste.
Meer informatie en registratie: pierre-yves.beaurepaire@unice.fr

Call for papers: CMRC 2009

Het Canonbury Masonic Research Centre in Londen organiseert op 24 en 25 oktober 2009 haar 11de internationale congres, dit keer rond het thema The origins of Freemasonry. Onderzoekers uit alle vakgebieden worden opgeroepen om voorstellen voor papers over sociale, politieke, culturele, religieuse, esoterische of prosopografische aspecten van de vroege ontwikkeling van de vrijmetselarij. Voorstellen van maximaal 250-300 woorden, vergezeld van een beknopt CV kunnen worden ingezonden tot 24 juni 2009. De papers worden gepubliceerd in de reeks congresbundels van het CMRC. Voor meer informatie: biee@btinternet.com

Nieuwe publicaties

Door een positief beleid van de pruisische koningen bloeiden de loges in Brandenburg-Pruissen. Onde hun leden waren vertegenwoordigers te vinden van alle sociale groepen, die van wezenlijk belang waren voor de opkomst van Pruissen. Een nieuw boek over de loges in Pommeren, Pruissen und Schlesie sluit aan op een eerder deel over loges in het Neder-Rijngebied (Studienverlag 2007). Het beschrijft de ontwikkeling van de loges, hun leden en sterke sociaal-culturele engagement aan de hand van niet eerder gepubliceerde bronnen. Van belang is ook dat het werk becommentarieerde ledenlijsten met een schat aan biografische gegevens bevat, waardoor ze een inzicht geeft in de sociale structuur van de orde in dit gebied.

Publicatiegegevens: Karlheinz Gerlach, Die Freimaurer im Alten Preußen 1738-1806. Die Logen in Pommern, Preußen und Schlesien, Studienverlag, Innsbruck 2008 (Quellen und Darstellungen zur europäischen Freimaurerei, Band 9), 1032 pagina's, ISBN 978-3-7065-4383-5. Prijs: € 144,90.

Maçons met mededogen beschrijft de levens van zeven vooraanstaande vrijmetselaren uit de loge ‘Le Profond Silence’ te Kampen. De loge werd in 1770 gesticht door Jacob Abraham Uitenhage de Mist. Ook boekdrukker Karel van Hulst, fabrikant Lion Bottenheim, burgemeester Stephen Hendrik de la Sablonière, likeurstoker David Stibbe, huisarts John William Jacobze en politieadjudant Mannes Koers hebben ieder op eigen wijze aan het welzijn van de stad en de plaatselijke vrijmetselarij bijgedragen. In de negentiende eeuw waren veel liberale politici lid van de vrijmetselarij. In Kampen bestond in 1883 bestond het gehele college van burgemeester en wethouders uit vrijmetselaren. De loge ‘Le Profond Silence’ was sterk maatschappelijk betrokken bij het welzijn van de stad doordat zij aan minvermogenden werk en leningen verschafte.

Publicatiegegevens: Dr. I. Erdtsieck, Maçons met mededogen. De politieke en maatschappelijke invloed van de vrijmetselarij op de samenleving, Uitgeverij gegarandeerd onregelmatig, ISBN: 978-90-78641-13-1. Prijs: € 19,50.

Een spaanstalige publicatie verdient het ook genoemd te worden.Deze beschrijft de anti-maçonnieke ideeën, die werden verspreid via een viertal belangrijke Spaanse media.

Publicatiegegevens: Isabel Martín Sánchez, El mito masónico en la prensa conservador (Vol II), Escuadra y Compás, Tenerife 2008, ISBN: 978-84-8382486-3, 632 Págs. Price € 23,95.

Vacature UvA:

De leerstoelgroep Geschiedenis van de Hermetische filosofie en verwante stromingen aan de Universiteit van Amsterdam heeft een vacature voor een Universitair Docent westerse esoterie voor de vroeg moderne periode (15de-18de eeuw). Een uitgebreide omschrijving van de vacature is te vinden op we website van de leerstoel: www.amsterdamhermetica.nl. Reacties zijn welkom tot 23 Maart 2009.

Meer bloggers!

De Leerstoel voor vrijmetselarij als geestesstroming en sociaal-cultureel verschijnsel in Europa aan de Universiteit Leiden is een blog begonnen. We hebben de link toegevoegd aan de lijst van blogs op het vakgebied onderaan de rechterkolom op deze pagina.
Mist u een blog in het lijstje? Laat het ons weten: info@stichtingovn.nl

Mechanics

Eerder werd op deze blog de nieuwe publicatie van OVN-bestuurslid dr. Jan Snoek (Universiteit Heidelberg) over de Independent United Order of Mechanics aangekondigd: Ritual Dynamics in the Independent United Order of Mechanics (Forum Ritualdynamik 16); Heidelberg: SFB 619 Ritualdynamik der Ruprecht-Karls Universität Heidelberg (x + 80).
De publicatie is te downloaden van de volgende link:
http://archiv.ub.uni-heidelberg.de/volltextserver/frontdoor.php?source_opus=8973. Klik op 'pdf-Format: Dokument 1.pdf (30.838 KB)'. De file wordt dan gedownload en opent zich op het scherm, waarna deze kan worden opgeslagen op de computer.

Bestuurswisseling OVN

Per 1 januari 2009 heeft drs. Anat Harel het bestuur van de OVN verlaten. Haar aanstelling als promovendus op het vakgebied aan de Universiteit Leiden liep in de zomer van 2008 af. Sindsdien werkt ze als medewerker binnen het Joods Historisch Museum aan een project dat de integratie van de museale collecties met het Digitaal Monument voor de Joodse Gemeenschap in Nederland tot doel heeft. Van de vrijmetselarij heeft ze daarom (voorlopig) even afscheid genomen. Het bestuur is haar zeer erkentelijk voor haar inzet in de afgelopen periode en wenst haar veel succes.

De vacature is inmiddels ingevuld door prof.em. André Hanou, voormalig hoogleraar Oudere Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Nijmegen. Hanou is gespecialiseerd in de Nederlandse literatuur van de Verlichting, waaronder het werk van Johannes Kinker en Jacob Campo Weyerman. In dat kader publiceerde hij ook regelmatig over vrijmetselarij, waaronder:

- De Naakte Waarheyt der Vrije Metselaars. Teksten van de 18de eeuwse schrijver Jacob Campo Weyerman over de Vrijmetselarij. Ingeleid door André Hanou. Fama Maçonnieke Uitgeverij 2004;
- ‘Aandachtspunten bij onderzoek naar vrijmetselarij in Nederland.’ In: Andrea Kroon (red.), Vrijmetselarij in Nederland. Een kennismaking met de wetenschappelijke studie van een ‘geheim’ genootschap, (Congres vrijdag 14 maart 2003, Universiteit Leiden) Stichting OVN, Den Haag 2003, 51-58;
- 'Weyerman en de Vrijmetselarij. Een bouwsteen’, Mededelingen St. Jacob Campo Weyerman 26 (2003) 49-58;
- ‘Kumpels adem. Ontstaan en vergaan van Concordia Vera, 1787-1790’, Acta macionica 7 (1997), 375-385;
- Onder de acacia. Studies over de Nederlandse vrijmetselarij en vrijmetselaarsloges vóór 1830, met een bijdrage van J.A.M. Snoek, Uitgeverij Astraea, Leiden 1997 (Paddemoesreeks 3);
- ‘De Vrijmetselarij in stukken’, in: D.P. de Graaf, E.P. Kwaadgras, D.C.J. van Peype (red.), De stijl der Vrije Metselaren, Een maçonniek platenboek, ‘s-Gravenhage 1996, 20-23;
- ‘De Loge Parterre’, in: Anton van de Sande en Joost Rosendaal (red.), ‘Een stille leerschool van deugd en goede zeden’. Vrijmetselarij in Nederland in de 18e en 19e eeuw, Verloren, Hilversum 1995, 41-61;
- ‘Drift en deugd. Literatuur van vrijmetselaars in de loge Vicit Vim Virtus voor 1830’, in: W. van den Berg/Henk Eijssens/Ton van Kalmthout (red.), Haarlemse kringen. Vijftien verkenningen naar het literair-culturele leven in een negentiende-eeuwse stad, Hilversum 1993, 27-46;
- Sluiers van Isis. Johannes Kinker als voorvechter van de Verlichting, in de vrijmetselarij en andere Nederlandse genootschappen, Deventer 1988 (Proefschrift Nijmegen, 2 dln);
- vele artikelen in het tijdschrift Thoth, waaronder de reeks ‘Beelden van de vrijmetselarij’.

Hanou is mede-oprichter van het tijdschrift Spektator (1971), de Stichting Jacob Campo Weyerman (1977) en de uitgeverij Astraea (1994). Hij verzorgt columns voor AmsterdamFM en Herkauwer. Zijn kennis en ervaring op het academisch vakgebied zijn dan ook een welkome versterking van het bestuur van de OVN.

Vacature redacteur

De stichting OVN heeft een vacature voor een enthousiaste (web)redacteur voor deze blog. De redacteur is verantwoordelijk voor:
- het plaatsen van aankondigingen en recensies van publicaties, congressen, opleidingen, promoties, onderzoeksprojecten en andere relevante ontwikkelingen met betrekking tot de academische studie van de vrijmetselarij en verwante stromingen;
- het vertalen van berichten voor de Engelstalige versie van deze blog.
De voorkeur gaat uit naar een student of onderzoeker op het vakgebied met enige redactionele ervaring en een relevant relatienetwerk. Meer informatie: info@stichtingovn.nl.

Meer dan Mozart

Hoewel vooral Mozart met vrijmetselarij wordt geassocieerd, waren veel meer componisten lid van de Orde. In januari 2009 verscheen de derde gewijzigde druk van De Broeders Componisten, een boek met informatie over 775 componisten die vrijmetselaar waren. Hierin worden onder meer 82 Belgische componisten genoemd.
Publicatiegegevens: Paul Vandevijvere, De Broeders Componisten, Uitgeverij ADEMO te Kampenhout, 268 pagina's, € 24,00 (België)/€ 29,00 (Nederland en rest van Europa) incl. verzendingskosten. Bestellingen: elevijver@skynet.be.

Call for papers: Enlightenment and Esotericism

In maart 2010 organiseert het de Duitse onderzoeksgroep 'Die Aufklärung im Bezugsfeld neuzeitlicher Esoterik' van het Interdisziplinäres Zentrum für die Erforschung der Europäischen Aufklärung (IZEA) aan de Universiteit Halle een congres rond het thema Enlightenment and Esotericism – Ways into Modernity . Uiteraard is vrijmetselarij een van de aandachtspunten. De volledige tekst van de call for papers is te vinden op de website van IZEA.

Canonbury Papers

Voor een recensie van het derde deel in de reeks congresbundels van het Canonbury Masonic Research Centre in Londen verwijzen we graag naar de recensie van onze Belgische vakgenoot Jimmy Koppen. Inmiddels zijn ook de delen 4 en 5 al verschenen bij uitgeverij Lewis Masonic.

Publicatiegegevens:
- Trevor Steward (ed.), Freemasonry and Religion. Many Faiths, One Brotherhood (The Canonbury Papers Volume 3. Transactions of the Sixth International Conference 2004, Canonbury Masonic Research Centre), London 2006, 222 pag.
- Robert Gilbert (ed.), Seeking the Light - Freemasonry and Initiation, (The Canonbury Papers Volume 4. Transactions of the Seventh International Conference 2005, Canonbury Masonic Research Centre), London 2007, 134 pag., ISBN: 9780853182900.
- The Knowledge Of The Heart: Gnostic Movements and Secret Traditions, (The Canonbury Papers Volume 3. Transactions of the Eighth International Conference 2006, Canonbury Masonic Research Centre), London 2008, ISBN: 9780853182733.

Nieuwe vakorganisatie

Het Centre for Research into Freemasonry and Fraternalism (CRFF) aan de Universiteit van Sheffield meldt belangrijk nieuws: de oprichting van een nieuwe internationale vakorganisatie. De doelstellingen van deze Academic Society for Research into Freemasonry and Fraternalism (ASRFF) zijn zeer vergelijkbaar met die van de Stichting OVN: 'the advancement of research, scholarship, and public education in particular by the promotion of the academic study of the various manifestations of Freemasonry and Fraternalism, to secure the future development of this field'.
Belangrijk verschil is dat het hier niet gaat om een stichtingsvorm, maar om een vereniging met leden. Lidmaatschap beperkt zich tot academici en professionals, en is onderverdeeld in full members, student members en associated members. Lidmaatschapskosten zijn £35/$ 65 (ca. € 40,-). Alle leden ontvangen een abonnement op het nieuwe vaktijdschrift Journal for Research into Freemasonry and Fraternalism (JRFF).
De OVN juicht de oprichting van de ASRFF toe en heeft de initiatiefnemers voorgesteld om landelijke academische organisaties met vergelijkbare doelstelling, waaronder de OVN, formeel als zusterorganisaties te erkennen, als ook leden over en weer korting te verlenen op deelname aan congressen en andere activiteiten.

Vrije Tuinlieden

Tuinhistorisch genootschap Cascade heeft in 2008 de studiegroep De Vrije Tuinlieden opgericht. Deze studiegroep verdiept zich in het onderwerp ‘vrijmetselarij en tuinkunst in de Nederlandse cultuurgeschiedenis’. De leden komen drie maal per jaar bijeen: twee bijeenkomsten met inleiding en één bezoek aan een tuin waar kenmerken van een maçonnieke levenssfeer terug te vinden zijn. Hopelijk zal dit initiatief in de nabije toekomst meer informatie aan het licht brengen over deze tot nu toe vrij onbekende categorie Nederlandse tuinkunst.

Nieuwe publicaties

De bekende architect Le Corbusier werd geboren als Charles-Édouard Jeanneret. Hij groeide op in het stadje La Chaux-de-Fonds in Zwitzerland, waar leden van de loge L’Amitié deel namen aan het sociale leven. Jan Kenneth Birksted verkent in zijn boek Le Corbusier and the Occult langs welke weg de architect in contact kwam met vrijmetselarij en verwante stromingen, en onderzoekt in hoeverre dit zijn latere ontwerpfilosofie heeft beinvloed. Daarbij voert hij veel onbekend archiefmateriaal op en gaat hij in tegen de heersende opinies over Le Corbusier.

In Frankrijk is een dissertatie verschenen over Nederlandse vrijmetselaren in Franse ballingschap gedurende de Franse revolutie. Arille Chevalier promoveerde op 7 november 2008 aan de Universiteit van Nice op het proefschrift L’Exil des patriots Hollandais en France et la loge maçonnique ‘Les Vrais Bataves’ (1790-1795) à l’Orient de Dunkerque.
Bij dezelfde universiteit promoveerde op 23 oktober 2008 ook Dominique Jardin op een proefschrift getiteld Emprunts opératifs, religieux et ésotériques dans les rituels et l’iconographie des tableaux de loge des systèmes français à hauts grades au XVIIIe siècle: contribution à l’étude de la construction de la tradition maçonnique.

ICHF programma bekend

De tweede internationale conferentie voor de geschiedenis van de vrijmetselarij (ICHF) wordt van 29-31 mei 2009 opnieuw georganiseerd in Edinburgh. Het voorlopige programma omvat 72 lezingen van onderzoekers uit de hele wereld, wat het ondanks de hoge kosten zeer de moeite waard maakt om te bezoeken. Het is goed om te zien dat, naast de geschiedenis van Europese en Amerikaanse vrijmetselarij, ook tot nu toe minder belichte onderwerpen aan de orde komen. Er zijn namelijk sessies gewijd aan vrijmetselarij in Mexico, West-Indië en het Midden Oosten, maar ook aan de opkomst van Afro-Amerikaanse vrijmetselarij en materiële cultuur. Zelfs onderwerpen als 'The K.K.K. and the infiltration of Californian Freemasonry' worden niet geschuwd.

(De Stichting OVN wordt, in tegenstelling tot het eerste jaar waarin het congres werd georganiseerd, niet meer in het comité van aanbeveling vermeld. Terwijl vorige maal onze medewerking nog werd gevraagd om te helpen het 'nieuwe' evenement zo veel mogelijk gewicht en publiciteit te geven, bleek naamsvermelding dit jaar verbonden aan een forse bijdrage aan de organisatie. Dit bedrag reserveerde de OVN liever voor onderzoeksbeurzen.)

Tijdschriften op het vakgebied

Hoewel de taalbarrière voor sommige Nederlandse onderzoekers een belemmering vormt, is de productie van Spaanstalige publicaties op het vakgebied groot. Het Centro Ibérico de Estudios Masónicos (CIEM) te Madrid publiceert twee maal per jaar een tijdschrift: Papeles de Masonería. Hiervan verscheen onlangs het tweede nummer, met daarin onder meer bijdragen over de geschiedenis van feminiene vrijmetselarij en de geschiedenis van diverse gradenstelsels.

In Renaissance Traditionnelle nr. 151-152 zijn onder meer de volgende artikelen opgenomen:
- 'Les artisans antédiluviens dans la Jérusalem céleste: la symbolique maçonnique du siècle écossais d’après un épigramme de 1690 et d’après « Saints Recreation » de William Geddes (1683)', Gaël Meignez;
- 'Correspondance de F.R. Saltzmann avec J.B. Willermoz 1779-1819', Robert Amadou/Catherine Amadou;
- 'Les listes de Charles-Louis Journal (1744, 1762)', Daniel Kerjan/André Kervella;
- 'Le manuscrit Simonnet de 1744', Jean-Pierre Crystal;
- 'Probst-Biraben (1875-1957). Franc-maçon haut en couleur, martiniste, théosophe et soufi', Irène Mainguy.

Daarnaast verschenen in Chroniques d’Histoire Maçonnique nr 62 (2008) de volgende bijdragen:
- 'Le temple "A l’amitié", rue Jacob, à Paris: Mythes et réalités', Baptiste Essevaz-Roulet/William Pesson;
- 'Les loges françaises d’Afrique du Nord dans les années 30', Samuel Tomei
- Dossier "Fouriérisme et Franc-maçonnerie"('Fouriérisme et Franc-maçonnerie en France au XIXe siècle', Pierre Mollier; '"Les Elus de Sully et de Fourier". Une rencontre durable entre Francs-maçons brestois et Fouriéristes (1839)', Jean-Yves Guengant; 'Hector Gamet, un militant phalanstérien et "démoc-soc" en Franc-maçonnerie', Jean-Claude Sosnowski).

Call for papers

Een internationaal congres rond het thema Diffusion and Circulation of Masonic Practices in Europe and in the Mediterranean, 1720-1820, zal plaatsvinden op 2 en 3 juli 2009 aan de Universiteit van Nice Sophia Antipolis in Frankrijk. Het evenement wordt georganiseerd door het Centre de la Méditerranée Moderne et Contemporaine. De tekst van de call for papers luidt:

'The history of Freemasonry today is undergoing significant growth throughout the academy - from graduate students to established scholars - but it has also reached a crossroads. While earlier generations of historians tended to focus on the internal dynamics of the brotherhood - the institutional life of lodges as well as the sociology of membership - more recent trends have focused attention on the evolving relationship between Freemasonry and its wider context from the Enlightenment to the present day, be it the political, social, cultural or religious environment.
As these particularly rich new lines of inquiry are pursued, it has also become increasingly urgent to reevaluate Masonic research methodologies. In the first instance, historians will need to give much more serious consideration to working collectively rather than in isolation, as much of the history of Freemasonry still remains uncharted territory. Secondly, explicit and intensified dialogue and exchange with other fields will be critical to the reformulation of a more interdisciplinary perspective in Masonic history.
In this spirit, the conference represents the beginning of a biannual cycle of thematic meetings devoted to the most fruitful research areas. The objective is clear: To federate research, to gather several generations of scholars and to identify the most promising research fields in order to further develop them in research teams, and through senior scholars and their graduate students.
For this first meeting, the organizing and scientific committees have chosen to focus on the circulation and diffusion of Masonic practices within the Euro-Mediterranean space. This topic operates under the assumption that Freemasonry was not simply a social fact but also a cultural one. Central to this project will be assessing both in the long and short term cultural transfer across a myriad of frontiers - be they cultural, confessional, political, linguistic or gendered - as well as examining the phenomena of appropriation and the invention of tradition; the latter was of particular importance for an institution that claimed an unbroken connection to Noah and Adam.
We are very interested in papers that make use of newly accessible archival holdings that allow scholars to move beyond the confines of western European Freemasonry and explore how Masonic practices circulated either in the eastern Mediterranean or eastern and central Europe as well as Scandinavia.'

Deadline voor paper proposals is 1 maart 2009. Voorstellen moeten een samenvatting (max. 15 regels), korte biografie en publicatielijst omvatten. Zowel Frans- als Engelstalige bijdragen zijn welkom. Contact: Prof. Pierre-Yves Beaurepaire, pierre-yves.beaurepaire@unice.fr.